Nederland krijgt geen minister van Digitale Zaken
Nederland krijgt geen minister van Digitale Zaken. De vier coalitiepartijen, PVV, VVD, NSC en BBB, hebben besloten om drie nieuwe ministeries te creëren: Asiel en Migratie, Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, en Klimaat en Groene Groei. De PVV krijgt bij het ministerie van Binnenlandse Zaken een staatssecretaris van Koninkrijksrelaties en Digitale Zaken. Volgens ingewijden bij NRC wordt Zsolt Szabó (VVD) staatssecretaris namens de PVV.
Zoals het er nu uitziet blijft de digitale economie onder het ministerie van Economische Zaken (EZ) vallen, de digitale samenleving onder Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), digitale weerbaarheid en cybersecurity onder Justitie en Veiligheid, digitale vaardigheden onder het ministerie van Onderwijs (OCW), digitale duurzaamheid onder Klimaat en Groene Groei en de digitale infrastructuur onder Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.
Teleurstelling
De eerste reacties op het bericht op LinkedIn getuigen van teleurstelling. ‘Zo blijft het behelpen’, schrijft adviseur en voormalig Kamerlid Kees Verhoeven. ‘We hebben dringend behoefte aan een nationale visie op AI en die moet dus door minimaal zes ministeries geschreven worden. Terwijl Nederland het digitale beleid versnippert, denderen Microsoft, Google en Amazon gewoon door.’
Hillary Richters, directeur bij Deloitte vindt het ‘diep en diep triest’. ‘In de wereld waar digitalisering op #1 staat kan ik hier met mijn pet niet bij.’
Ook Ricky van Osch, voorzitter van het Adviescollege Ict-toetsing (AcICT), noemt het in het AD een gemist kans: ‘Een minister heeft mandaat en doorzettingsmacht en kan daarmee meer maatregelen afdwingen. Dat is belangrijk, omdat de ict-problemen groot zijn.’ En Maartje Knaap van Bits of Freedom: ‘Er wordt nu niet op het hoogste niveau naar digitale kwesties gekeken en dat is zonde.’
Cybersecurity
‘Het is helaas zo dat cyberdreiging als een zwaard van Damocles boven ons hangt, maar maatschappelijk gezien nog onvoldoende beseft wordt als serieuze dreiging’, stelt Willemijn Rodenburg van beveiligingsbedrijf Fox-IT. In de nieuwe constellatie wordt cybersecurity nu op elk departement apart aan de orde. Volgens Eward Driehuis, voorzitter van non-profitorganisatie CSIRT.global, zijn de verantwoordelijkheden voor cybersecurity ook te verdeeld om simpelweg op te lossen met de aanstelling van een minister van Digitale Zaken. Op BNR stelt hij dat het aanstellen van een minister van Digitale Zaken die van hot naar her rent om als smeerolie te dienen ook niet echt de oplossing is. ‘Een minister heeft dan wel een stem in de ministerraad, maar IT en met name alle thema’s die daaromheen spelen hebben eigenlijk betrekking op tientallen ministeries en organisaties. Die verantwoordelijkheden liggen ook dáár’, aldus Driehuis.
Oproep maatschappelijke organisaties
Een oproep van maatschappelijke organisaties in Trouw van 12 juni, werd niet meer gehoord. Marleen Stikker (Waag), Geert-Jan Bogaerts (PublicSpaces), Jelle van der Ster (SETUP) en Serv Wiemers (Open State Foundation ) riepen in een opiniestuk het nieuwe kabinet op een bewindspersoon voor digitale zaken aan te stellen. ‘Nederland kampt met grote problemen op het gebied van digitalisering. De oplossing voor deze problemen begint met meer aandacht op het hoogste politieke en bestuurlijke niveau voor de impact van digitalisering op grondrechten en de bescherming van publieke waarden.’ ‘Een minister van economische zaken kijkt vooral naar het economisch belang, dat is logisch; een minister van justitie en veiligheid vooral naar het belang van veiligheid. Alleen een minister van digitale zaken die doorzettingsmacht én budget heeft, kan het belang van de burger en de democratie vooropstellen en belangrijke keuzes afdwingen bij collega-ministers.
Op dezelfde dag werd echter bekend gemaakt dat er geen minister, maar een staatssecretaris komt.
Lees ook:
- Aantal voorstanders van minister voor Digitale Zaken blijft groeien – iBestuur
- Meer burgers dan politieke partijen willen een minister van Digitale Zaken – iBestuur
- Een minister voor Digitale Zaken moet doorzettingsmacht krijgen – iBestuur
Ik begrijp de wens om één bewindspersoon aan te stellen die verantwoordelijk is voor digitale zaken. Binnen Europa zijn er inderdaad enkele landen die dit al hebben gedaan. Dit kan bijdragen aan de zichtbaarheid en urgentie om samen met Europese collega’s grote thema’s zoals digitale autonomie, cybersecurity en AI aan te pakken, zoals Kees ook aangeeft.
Echter, het is voorlopig wat het is. Laten we daarom onze schouders eronder zetten en ervoor zorgen dat deze belangrijke thema’s voldoende zichtbaarheid krijgen en dat de verantwoordelijken het nodige mandaat krijgen om Nederland en Europa vooruit te helpen.
Met ‘vooruit helpen’ bedoel ik niet per se dat we mee moeten doen in de race om de grootste te worden. Het kan ook betekenen dat we strategische keuzes maken over hoe wij bijvoorbeeld AI in onze samenleving willen integreren.
De vraag is of we technologie slim en ethisch gaan inzetten om maatschappelijke uitdagingen op te lossen, of dat we (onbewust) een verkeerde afslag nemen en een maatschappij creëren die we de volgende generaties niet toewensen.
Zie ook: https://www.linkedin.com/pulse/minister-voor-digitale-zaken-de-teerling-geworpen-daan-rijsenbrij-ibvje
Ik sluit me aan bij de mening van Ricky van Osch, voorzitter van het Adviescollege Ict-toetsing (AcICT). De samenleving is compleet afhankelijk van IT en uitdagingen op het gebied van geopolitiek of klimaat vertalen zich steeds vaker rechtstreeks door naar digitale bedreigingen. Daarom is het echt een gemiste kans is dat Nederland nu geen minister van Digitale Zaken krijgt. Ricky van Osch benadrukt terecht dat een minister met mandaat en doorzettingsmacht cruciaal is om deze problemen aan te pakken.
Het is lastig uit te leggen dat we van onze bedrijven verwachten dat ze de juiste prioriteit en belang geven aan onze digitale samenleving en veiligheid, terwijl onze overheid zelf niet het goede voorbeeld geeft. De huidige versnippering van digitale verantwoordelijkheden over verschillende ministeries maakt het zo goed als onmogelijk om een samenhangend en doeltreffend beleid te voeren. Terwijl landen als de Verenigde Staten en China enorme stappen zetten op het gebied van AI en digitale infrastructuur, blijven wij achter door het gebrek aan centrale visie en aansturing.
Het is teleurstellend dat in een tijdperk waarin digitalisering zo cruciaal is, Nederland ervoor kiest om geen minister van Digitale Zaken aan te stellen. Dit besluit geeft een verkeerd signaal af over hoe serieus onze overheid digitale kwesties neemt.