Het kost hem erg veel energie bestuurders ervan te overtuigen dat digitaliseren niet een optie is maar gewoon onoverkomelijk. Maar Digicommissaris Bas Eenhoorn is trots dat hij zijn eerste doelstellingen op het gebied van sturing en financiering heeft gerealiseerd.
Bas Eenhoorn: “Ik moet via een appje op mijn mobiel gewoon de overheid kunnen benaderen.”
In januari presenteerde Digicommissaris Bas Eenhoorn zijn Digiprogramma en in maart ging de ministerraad akkoord met dat programma en het bijbehorende financieringsvoorstel dat een eind moet maken aan de structurele gaten in de e-overheidsbudgetten. Eenhoorn vond het spannend en toont zich content. “Maar het grote werk moet nu beginnen.”
Financiering
De nieuwe financiering van de Generieke Digitale Infrastructuur (GDI), zoals het geheel van voorzieningen voor de e-overheid heet, is gebaseerd op een volgens hem eerlijke verdeling van de kosten. Die GDI kost jaarlijks ongeveer 650 miljoen euro. “Daarvan zijn pakweg zo’n 450 miljoen de kosten van de basisregistraties en van de resterende 200 miljoen voor e-voorzieningen was pakweg de helft niet begroot, dat zat simpelweg niet in de budgetten. Het kabinet heeft besloten hoe dat tekort van 100 miljoen te dichten zodat we nu weer verder kunnen met een sluitend budget voor de digitale overheid.” De verdeling van de extra bijdragen moest op een rechtvaardige manier. “Maar de grootste bijdragen komen natuurlijk van de grote uitvoeringsorganisaties, dus de Belastingdienst, UWV, SVB en DUO. Verder dragen alle departementen en de decentrale overheden bij. Uiteindelijk zou het kunnen zijn dat we naar één budget gaan voor de gehele digitale overheid.”
We krijgen een totaal andere verhouding tussen overheid en burger
Ook voor de sturing (‘governance’) ligt de aanpak nu vast. Voor vier centrale thema’s (basisregistraties, interconnectiviteit, dienstverlening en identificatie) zijn er regieraden ingesteld; daarboven is er het Nationaal Beraad Digitale Overheid (waar alle partijen in zijn vertegenwoordigd), die beslissingen voorlegt aan de ministerraad, via de Ministeriële Commissie. “Dus dat is een hele duidelijke rechte lijn. We willen zekerheid hebben dat de budgetten die nu zijn gefourneerd niet opnieuw uit de rails gaan lopen en er opnieuw tekorten ontstaan.”
Geen optie
Het werk als Digicommissaris is hem niet tegengevallen. “Maar waar ik heel veel energie in moet steken is de overtuiging bij heel veel bestuurders en ambtenaren dat het helemaal geen keuze is. Sommigen denken nog dat je wel óf niet kunt digitaliseren. Maar het gebeurt gewoon, de maatschappij doet dat. De overheid moet daar heel snel op inspelen. Ik moet via een appje op mijn mobiel gewoon de overheid kunnen benaderen. Dat soort dingen moet in heel snel tempo tussen de oren bij bestuurders en ambtenaren.”
Onlangs ging Eenhoorn in Veere kijken hoe het ondernemingsdossier werkt. “Dan zie je hoeveel voordeel dat heeft voor het bedrijfsleven. Dat ze niet iedere keer weer hun bedrijfsgegevens hoeven in te leveren. Het is voor de overheid ook handig want die heeft in één keer een overzicht van alles wat in het bedrijf speelt, vergunningen, brandweervoorschriften, horecapapieren. Het heeft zoveel voordeel als je dat in een keer regelt. We moeten dat gewoon doen. Mensen willen dat dat je met gemak veilig betrouwbaar en snel kunnen communiceren met de overheid.”
Waslijst van onderwerpen
Een belangrijke volgende stap is nu volgens Eenhoorn het eID-stelsel. “DigiD is natuurlijk een beetje aan het eind van zijn levenscyclus. Er is een enorme volumegroei ontstaan die we niet hadden voorzien.” Maar ook een relatief oud onderwerp als open standaarden straat hoog op de agenda. “We moeten bijvoorbeeld de Omgevingswet op een behoorlijke manier uitvoeren en dat kan alleen maar door te zorgen voor een behoorlijke beschikbaarheid van gegevens en het verbinden van die gegevens. De burger krijgt straks dezelfde informatie op hetzelfde moment als de ambtenaar. Dus we krijgen een totaal andere verhouding tussen overheid en burger. Zo kan ik een hele waslijst van onderwerpen maken die in de regieraden aan de orde komen en in de verschillende departementen worden opgepakt.”
Wie de afgelopen maanden bijeenkomsten over de e-overheid bijwoonde, kon regelmatig de geruststellende woorden oppikken ‘dat er nu gelukkig een Digicommissaris is’ die geconstateerde problemen gaat oplossen. Eenhoorn: “Dat hoor ik ook wel. Als ze zeggen ‘de Digicommissaris regelt het wel’, nu, dat is niet het geval, maar ik zit ook niet stil. Ik zorg wel dat de partijen die aan de bak moeten, dat ook doen. Ik heb maar een klein clubje hier; ik zorg vooral dat anderen de uitdaging oppakken.”
“ik zorg vooral dat anderen de uitdaging oppakken” Dit is het eind van het betoog van Bas Eenhoorn. Zo ken ik hem. De basis van de digitalisering is het eID stelsel. Prima, maar dan ook allemaal en niet de belastingdienst een één op één laten uitwisselen met de banken. Dit is niet vreemd, want bij eHerkenning gebeurde hetzelfde, de belastingdienst heeft eHerkenning om zeep geholpen door toe te geven aan de BIG FOUR accountants, die niet mee wilden werken.Zoals de belastingdienst nu omgaat met de banken bereikt men hetzelfde resultaat. Behalve als de Digicommissaris zijn verantwoordelijkheid neem en hier een einde aan maakt