Cloud is de ultieme versneller van overheidstransformatie

In korte tijd een nieuwe regeling in je systemen doorvoeren. Digitaal samenwerken. Of burgers vanuit één contactcentrum dezelfde informatie bieden via verschillende kanalen. Via de cloud kun je als overheidsorganisatie enorm veel sneller innoveren. Qua regelgeving zijn er geen belemmeringen meer. Het is vooral een kwestie van op de trein springen, zeggen Laurens van Wonderen en John Schattorie van Deloitte. Hoe doe je dat met succes?

Met de steeds duidelijkere EU-richtlijnen voor veilig cloudgebruik en de recente Kamerbrief van staatssecretaris Van Huffelen is er geen beletsel meer voor overheidsorganisaties om de transitie naar de cloud maken. Daarmee valt een hoop te winnen, zegt John Schattorie, partner digitalisering Rijksoverheid bij Deloitte. “De overheid wil dingen meer op menselijke maat doen door digitale vernieuwing, maar loopt daarbij vaak vast in oude systemen. De aanpassing van die systemen duurt lang en is meestal kostbaar. De cloud zorgt voor een gigantische versnelling van innovatie, die overheidsorganisaties ondersteunt bij het behalen van hun strategische doelstellingen.”

Een Europese cloud, zoals de Tweede Kamer nu voorstelt, is niet nodig om de vertrouwelijkheid van gegevens te borgen, aldus Schattorie. “Dat belemmert de innovatie. Wat je moet doen, is data versleutelen en anonimiseren en hybride cloudoplossingen van verschillende leveranciers inzetten. Tegelijkertijd moeten ook de internationale leveranciers aan Europese wet- en regelgeving voldoen.”

Cloud is de toekomst, óók voor overheidsorganisaties, stellen Schattorie en zijn collega Laurens van Wonderen, senior manager cloud engineering voor de publieke sector. Van Wonderen: “Het devies is niet bang zijn en beginnen, want je wilt de trein niet missen. Maar er zijn wel belangrijke factoren die een rol spelen bij een succesvolle inzet van cloud.”

Zo spring je met succes op de trein

Allereerst is cloud geen doel op zich, maar een middel. Het gaat verder dan techniek of kostenbesparing. “Uitgangspunt is hoe de cloud je helpt om je businessdoelstellingen te bereiken. Zo’n doelstelling kan bijvoorbeeld een betere informatievoorziening aan medewerkers of burgers zijn, maar ook het verbeteren van duurzaamheid”, aldus Schattorie. Van Wonderen: “Ga altijd uit van het businessvraagstuk en zoek naar een passende cloudoplossing. Vergeet daarbij niet om de juiste businessprioriteiten te stellen, je kunt niet alles in één keer aanpakken.”

Welke technologieën zet je in en hoe pas je die binnen de grenzen van wet- en regelgeving toe? De tweede succesfactor is niet zomaar te beginnen met de realisatie van een cloudoplossing, maar eerst te zorgen dat je aan alle randvoorwaarden voldoet. “Kies bijvoorbeeld voor compliance, security en privacy ‘by design’, door deze zaken van begin af aan mee te nemen, en organiseer het technisch beheer. Dat doe je het beste vanuit een multidisciplinair team, waarin alle benodigde specialistische kennis is vertegenwoordigd”, zo adviseert Van Wonderen.

In plaats van één architectuur neer te zetten voor je hele organisatie is het in de cloud beter om deelgebieden te identificeren en daar deelarchitecturen op af te stemmen. Het identificeren van deelgebieden helpt om stapsgewijs de transitie naar de cloud te maken. Schattorie: “Dat gaat bijvoorbeeld over het gericht en bewust toepassen van Software as a Service, Platform as a Service en Infrastructure as a Service en van hybride en multi-cloud.”

Een van de manieren waarop de cloud een snelle transformatie mogelijk maakt, is het gebruik van standaard bouwstenen. Van Wonderen: “Denk bijvoorbeeld aan een uitgewerkt raamwerk voor een dataplatform, waarin allerlei dingen zijn voorgeprogrammeerd en geautomatiseerd. Dat kun je zo neerzetten, je hoeft zelf het wiel niet uit te vinden.”

Ook het gemakkelijk samenvoegen van componenten draagt bij aan een snelle innovatie in de cloud. Van Wonderen: “Dat doe je bijvoorbeeld met API’s (application programming interfaces). API’s maken het mogelijk verschillende applicaties eenvoudig aan elkaar te koppelen en van elkaar los te halen. Zo kun je in hele korte tijd applicaties toevoegen, verbeteren of vervangen binnen je cloudomgeving. Die kennis en kunde moet je wel in huis hebben.”

Richtlijnen bieden houvast bij het kiezen van cloudoplossingen en voorkomen wildgroei. “Zo’n richtlijn kan bijvoorbeeld zijn dat je de voorkeur geeft aan Software as a Service boven Platform as a Service en Infrastructure as a Service. Dus SaaS boven PaaS boven IaaS, zoals ze dat noemen. Dat doe je als de beheerlast zo veel mogelijk bij je cloudleverancier wilt leggen. Een ander voorbeeld is dat je zelf geen functionaliteit bouwt die al in de cloud beschikbaar is, maar die altijd koopt”, licht Van Wonderen toe.

Tot slot is de cloud is geen eiland. Schattorie: “Je moet er draagvlak voor creëren in je hele organisatie. Maak bijvoorbeeld regels en beleid voor de inzet van de cloud, zet een cloud competence center neer en haal nieuwe talenten op dit gebied binnen. En gebruik je cloudtransformatie om een deel van je bedrijfsstrategie te realiseren, dat maakt voor alle stakeholders de meerwaarde duidelijk.”