Van idee naar concrete toepassing: het is een interessant proces. En waar het om spraakmakende nieuwe technologieën gaat, is zo’n proces des te boeiender. Welke kansen bieden bijvoorbeeld de snelle blockchain- ontwikkelingen voor Nederland? En hoe kunnen we ons hiermee onderscheiden? Enkele veelbelovende voorbeelden.
In de Bikeblockchain, een proef van RDW en IBM, worden fietsen geregistreerd in de blockchain.
Beeld: Dreamstime
Nieuwe spraakmakende technologieën doorlopen een aantal stadia vanaf het moment dat ze het besloten gedachtegoed van de eerste vormgevers verlaten en daarmee publieke aandacht krijgen. Denk aan verbazing, poging tot begrip, hypevorming en de eerste beproevingen. Eenmaal weer met beide benen op de grond is het tijd om naar de praktische toepassingsmogelijkheden te kijken. En nog een stap verder: wat zou zo’n nieuwe ontwikkeling kunnen betekenen voor Nederland? Kunnen we ons er bijvoorbeeld mee internationaal onderscheiden?
Bovenstaande flow is helemaal van toepassing op blockchaintechnologie. En misschien wel meer dan bij andere ontwikkelingen levert het beantwoorden van de gestelde vragen opwekkende uitkomsten op.
We behandelen drie toepassingsgebieden van blockchain met zowel een groot maatschappelijk belang als een grote en internationale zichtbaarheid.
Ten eerste het gebied van voertuigcriminaliteit, van fietsendiefstal tot gestolen autoonderdelen, een groeiend en groot maatschappelijk probleem. De blockchain kan hierin van grote waarde zijn door het aanleggen van een zeer accurate registratie van eigendommen die gezamenlijk wordt bijgehouden door verschillende organisaties. In de Bikeblockchain, een proef van RDW en IBM, worden fietsen geregistreerd in de blockchain waarbij een slim slot laat zien waar ze op slot zijn gezet. Zo kan de fietseigenaar eenvoudig aangifte doen van diefstal en gegevens delen met partijen die deze nodig hebben. Op die manier kan de politie sneller reageren en is de verzekeraar in staat om de claim direct af te handelen. De controle blijft bij de eindgebruiker.
Computable nomineerde het project dit jaar voor ‘Beste ICT-project bij de overheid’ en ‘Beste digitale transforma- tie’. Dit laat zien dat er brede overeenstemming bij experts is dat blockchain mogelijkheden biedt om de overheid te transformeren.
Dit soort initiatieven kunnen lokaal gestart worden en hun meerwaarde tonen, maar nog belangrijker: ze kunnen makkelijk internationaal worden uitgebreid. Denk aan het registreren van gestolen onderdelen. Deze blijven niet binnen de Nederlandse grenzen. Met een blockchain kunnen partijen over landsgrenzen heen makkelijker samenwerken, zonder allerhande privacygevoelige data met elkaar te delen.
Deze techniek vraagt dus niet zozeer om ‘méér Europa’ maar vergemakkelijkt wel degelijk Europese samenwerking, die van groot belang is voor de positie van ons land. Met blockchain hoeven Europese registraties niet centraal ingericht te worden. Ze kunnen lokaal worden bijgehouden en toch consistent zijn op Europees niveau. Een register op basis van blockchain wordt wel op Europees niveau ontworpen voor standaardisatie van de uit te wisselen informatie. Maar vervolgens wordt deze lokaal ingericht en onderhouden. Resultaat: lokale autonomie van de lidstaten, en tegelijkertijd een efficiëntere samenwerking op Europees niveau.
Lidstaten kunnen door toepassing van deze technologie beter geïnformeerd worden over de actuele status van objecten of personen. Ook het tweede voorbeeld laat dat zien. Een medische praktijk zal op de blockchain de handelingsbevoegdheden van artsen kunnen raadplegen. Het maakt hierbij niet uit in welk land die bevoegdheden zijn behaald. Er hoeven geen registers in het buitenland geraadpleegd te worden, de informatie is als één integraal beeld op de blockchain aanwezig. Wanneer geregistreerde gegevens veranderen dan is deze ene koppeling met de blockchain voldoende om hiervan op de hoogte te worden gebracht. Geen noodzaak voor koppeling met individuele registers in de verschillende landen. Maar ook geen noodzaak om één centraal Europees systeem in te richten. De lidstaten blijven autonoom en in control. Zij kunnen zeer nauwkeurig bepalen wie toegang heeft tot hun data.
Voedselketen
Een derde interessant toepassingsdomein met grote mogelijkheden vormt de agricultuur – en hieraan verbonden – de voedselveiligheid. Hierbij is het mogelijk om de volledige voedselketen van ‘farm to fork’ te volgen. Elke stap in het proces wordt geregistreerd in de gezamenlijke blockchain (in plaats van in systemen of documenten van individuele organisaties). Die zorgt voor één consistente registratie van het hele proces. Cryptografie zorgt ervoor dat de deelnemers gevoelige gegevens van elkaar kunnen afschermen, en een regulator als de NVWA behoudt het overzicht.
Wellicht nog belangrijker voor de voedselveiligheid is transparantie in keurmerken. Om een keurmerk voor een product te verkrijgen moet aan enkele eisen worden voldaan. Gecertificeerde organisaties fungeren als controleur en creëren een registratie in een blockchain. Alleen deze gecertificeerde organisaties – bepaald door het keurmerk – kunnen deze registraties aanbrengen. De blockchain zal automatisch (met een zogenaamd smart contract) het keurmerk uitgeven als aan alle eisen – vastgesteld door gecertificeerde organisaties – is voldaan. Omgekeerd zal een product op deze wijze nooit een keurmerk krijgen als hier niet aan is voldaan. Dit in tegenstelling tot controle achteraf om te bepalen of wel aan het keurmerk is voldaan. Hiermee wordt de voedselveiligheid verhoogt. Niet onbelangrijk voor een land als Nederland met grote exportbelangen in de agricultuur.
Nu we toch door de internationale bril kijken: zou het niet mooi zijn om de in ons land aanwezige kennis en kunde op blockchaingebied als wervingsmiddel te gebruiken voor – bijvoorbeeld – internationale missies? Neem het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA/EGb), waarvoor Nederland zich kandidaat heeft gesteld als vestigingsland. Gewaarborgde informatie over medicijnen, goedkeuringsverklaringen voor het op de markt brengen ervan, de authenticiteit van onderliggende gegevens, allemaal domeinen waarvoor blockchain grote waarde heeft.
Wellicht zou Wouter Bos dat mee moeten nemen in zijn mandje van aantrekkelijkheden die Nederland te bieden heeft.
Bram Havers – Enterprise Architect Rijksoverheid, Rob Nijman – Directeur Rijksoverheid IBM Nederland B.V
