Automatisering en robotisering hebben hun intrede gedaan in vrijwel alle vlakken van de maatschappij. Waar robots nog niet zo lang geleden hun werk vooral binnen de muren van fabriekshallen deden, vind je ze nu terug in het klaslokaal en op de operatietafel. Hoe ver laten we dit komen? En hebben mensen daar überhaupt iets over te zeggen?

Ze zijn razend handig: WhatsApp, Dropbox, WeTransfer, Gmail, Trello. Shadow-IT is software waarvan de IT-afdeling zegt dat het niet gebruikt mag worden, maar die de IT-eindgebruiker een oplossing biedt. Shadow-IT is een enorme risicofactor voor de overheid. Maar niemand kent de exacte omvang ervan.

Gemeente Groningen bedacht een plan om razendsnel duizenden buitenlandse studenten van een Burgerservicenummer te voorzien. PinkRocccade Publiekszaken werkt momenteel aan de praktische – en veilige – uitvoering ervan. Een mooi voorbeeld van cocreatie van overheid en markt waarin onderling vertrouwen en een gezamenlijke focus helpen om snel van idee naar concrete oplossing te komen.

Een app ontwikkelen voor een overheids­organisatie en daar een andere overheids­organisatie nog eens voor laten betalen? Bij Imagem doen ze dat anders. Het softwarebedrijf zet de apps in Valley, een soort appstore waar overheden kosteloos apps kunnen hergebruiken. En sterk staaltje cocreatieplatform.

Met pizza’s, een biertje en je benen op tafel broeden op een goed idee. Een team van inhoudelijk specialisten en slimme ontwerpers bij elkaar halen en na vijf dagen met een werkend prototype naar buiten komen. Wigo4it ontwikkelde met een gemengd team een superhandige app voor statushouders. De manier waarop lijkt op zo’n avontuur in een fijn jongensboek.

De gemeente Almere is een typische ‘Centric-gemeente’; ze betrekt de meeste grote gemeentelijke applicaties van deze leverancier. Dat belet de gemeente niet om stappen te zetten richting Common Ground. Want daar ligt de toekomst. En Centric verdwijnt daarmee niet naar de achtergrond; alleen de relatie verandert. Want een goed samenspel tussen gemeenten en markt zorgt voor echte vernieuwing.

Parallel aan de vorming van een nieuw samenspel tussen overheid en markt – en wetenschap en publiek – groeit het aantal digitale platforms. Een platform is een digitale organisatievorm die de deelnemers ondersteunt in het samenwerken en het uitwisselen van kennis en ervaringen. Voorwaarde voor het goed functioneren van het platform is dat data niet ‘opgesloten’ zitten in de systemen van een van de deelnemers.

Wanneer consumenten zelf hun medische gegevens beheren, vallen zij onder de reguliere Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Meer bescherming is nodig, zegt bestuurskundige en jurist Theo Hooghiemstra.

Eén normenkader voor informatiebeveiliging voor de gehele overheid: dat is de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO). De BIO vervangt in 2019 en 2020 de sectorale baselines informatieveiligheid voor gemeenten, Rijk, waterschappen en provincies. Van BIG, BIR, BIR2017, IBI en BIWA naar B.

Digitale uitwisseling van gegevens in de zorg staat weer ferm op de politieke agenda. Met een Kamerbrief maakte het ministerie van VWS vorig jaar een eind aan vrijblijvendheid: elektronische gegevensuitwisseling in de zorg wordt wettelijk verplicht. Wat is er nu anders dan acht jaar geleden, toen de landelijke aanpak van uitwisseling in de zorg (het landelijk EPD) het alsnog niet haalde in de Eerste Kamer? En waarom is ICT in de zorg zo enorm complex?

Het iBestuur Congres is voor en door alle overheden, samen met het ICT-bedrijfsleven en de wetenschap. Centraal staat de vraag: hoe komen we tot die ene digitale overheid? Mede-initiatiefnemers Maarten Schurink, secretaris-generaal ministerie van BZK, en Nathan Ducastel, directeur Informatiesamenleving VNG, over het waarom van het congres, de weg naar die ene overheid, waar we nu staan en speerpunten voor de toekomst.

Op weg naar een toegankelijke en slagvaardige overheid zijn gemeenten en leveranciers het op hoofdlijnen met elkaar eens: de gemeentelijke IT moet eenvoudiger, sneller en beter. Daardoor verandert ook de relatie tussen gemeenten en leveranciers. iBestuur sprak met acht sleutelspelers van gemeenten en markt, die elk vanuit hun eigen perspectief en historie hun ideeën hebben over deze veranderende relatie.

In 2011 mochten publieke organisaties nog niet naar de cloud, aldus de brief van toenmalig minister Donner. Dit ‘nee’ verschoof naar ‘nee, tenzij’ en lijkt nu te evolueren naar ‘ja, mits’. Tijdens iBestuur’s Ronde Tafel – afgelopen 3 juni – deelden sprekers van de Londense deelgemeente Lambeth en de TU Delft hun cloudstrategie.

Aan initiatieven voor digitale overheids-innovatie ontbreekt het niet, maar ze zijn versnipperd. Het nieuwe Digicampus speelt een verbindende rol en voegt iets extra’s toe. Het is een unieke samenwerking tussen overheid, wetenschap en bedrijven én burgers. Met de potentie om Nederland tot voorbeeldland te maken.

Innovatie is het sleutelwoord bij alles wat Rob van Gijzel tegenwoordig doet, en eigenlijk ook al toen hij nog burgemeester van Eindhoven was. Van Gijzel heeft functies als toezichthouder bij onder meer de NOS, het Betonhuis en TNO. Sinds maart 2018 is hij ook ambassadeur van de Dutch Blockchain Coalition (DBC). De unieke wijze van samenwerken tussen de overheid, bedrijven en universiteiten kan blockchain een beslissende zet geven, denkt Van Gijzel.