IBM experimenteert met een blockchain-registratie voor voertuigen. De eigenaar registreert zijn fiets in de blockchain. Wanneer deze gestolen wordt kan de eigenaar dat ook registreren. De politie kan dit vervolgens bevestigen in de blockchain. Een ‘smart contract’ van een verzekeraar zal dan automatisch besluiten om uit te keren. Foto: Dreamstime

De blockchain is een ontwikkeling die decentrale besluit- vorming mogelijk maakt. Dit wil zeggen dat er geen centrale controlerende partij meer nodig is voor het goedkeuren van transacties. De Bitcoin is hier een voorbeeld van; er is geen bank nodig om deze virtuele munt naar elkaar over te maken.

Transacties die aan de blockchain worden toegevoegd kunnen achteraf niet meer worden veranderd, waardoor een audit trail ontstaat en fraude moeilijker wordt. Doordat de (beveiligde) data in de blockchain met alle deelnemers gedeeld worden, hebben de deelnemers ook de ruimte om hun eigen processen hierop aan te passen. In de blockchain kunnen ‘smart contracts’ gemaakt worden om beslissingen te automatiseren.

Potentiële impact

Het is een complexe technologie (op basis van cryptografie en consensus-besluitvorming) maar met een enorme potentiële impact op de bedrijfsvoering van organisaties. Zo experimenteert IBM met een blockchain-registratie voor voertuigen. De eigenaar registreert zijn fiets in de blockchain. Wanneer deze gestolen wordt kan de eigenaar dat ook registreren. De politie kan dit vervolgens bevestigen in de blockchain. Een ‘smart contract’ van een verzekeraar zal dan automatisch besluiten om uit te keren. Een voorheen omslachtig proces met aangiftes, bewijsstukken en polis wordt met blockchain teruggebracht tot één enkele klik in een app.

Uiteraard vergt dit soort toepassingen tijd; de techniek is nog volop in ontwikkeling, evenals het inzicht in de mogelijke toepassingen ervan. Het potentieel ‘disruptieve’ karakter van de blockchain is echter wel duidelijk. De verwachting is dat de blockchain sneller dan het internet een stevige impact op organisaties zal hebben. Dat maakt het verstandig om nu alvast te beginnen met een oriëntatie op de mogelijke impact op uw organisatie.

Leren van anderen

Hierbij kan ook geleerd worden van ervaringen uit andere landen. We moeten daarbij wel bedenken dat de voordelen van de blockchain-technologie sterk uiteen kunnen lopen. Zo is in sommige landen het gebrek aan vertrouwen tussen partijen een probleem, bijvoorbeeld bij het registreren van land. In Nederland is dat geen probleem en het lijkt weinig zin te hebben de blockchain voor landregistratie uit voorzorg toe te passen, mocht dit in de toekomst veranderen. Maar hier zou de blik eerder gericht kunnen zijn op het verbeteren van de samenwerking tussen organisaties die betrokken zijn bij het registratieproces en daarbij gebruik te maken van ‘smart contracts’, waarmee beslissingen in processen zijn te automatiseren.

Blockchain zal sneller dan het internet impact hebben op organisaties

Een actueel voorbeeld om van te leren is de ‘DAO exploit’ in de Ethereum-blockchain. Een bug in een smart contract dat draaide op deze blockchain-variant is voor eigen gewin geëxploiteerd door een slimme gebruiker. Deze gebruiker voerde transacties uit die niet de intentie van de makers van het smart contract waren, maar door de fout in de programmering van het smart contract wel mogelijk waren. De blockchain waarop het Smart Contract draaide zag de transactie als volledig rechtmatig, maar de meeste mensen zouden het toch kwalificeren als onrechtmatig (diefstal). Voor praktisch gebruik in een zakelijke omgeving voegt dit soort problemen complexiteit toe en zorgt het voor onzekerheid.

Welke blockchain?

Om nog een stapje dieper te gaan: er worden meerdere typen blockchains onderscheiden, maar deze worden meestal teruggebracht tot een tweetal: publieke en permissioned blockchains. In een publieke blockchain kan iedereen deelnemen en beslist de meerderheid over de geldigheid van een transactie. Hierdoor ontstaat volledige decentrale besluitvorming en transparantie. De Bitcoin en het hierboven beschreven Ethereum zijn voorbeelden van publieke blockchains.

In een permissioned blockchain worden dezelfde principes gebruikt, maar is de blockchain alleen toegankelijk met toestemming van de deelnemers. Hierdoor ontstaat meer controle, doordat het besluitvormingsproces bij een groep bekende deelnemers ligt. Omdat de deelnemers bekend zijn zal niemand een bug zoals de DAO-exploit misbruiken voor illegale activiteiten. Blockchaintechnologie is software en omdat daar bugs in voorkomen is er een solide mechanisme (governance) nodig om tot overeenstemming te komen om deze te verhelpen. Permissioned blockchains zijn daarmee voor overheids- en zakelijke toepassingen over het algemeen geschikter dan publieke blockchains. Het onder auspiciën van de Linux Foundation ontwikkelde Hyperledger-initiatief biedt een open omgeving voor de ontwikkeling van permissioned blockchains. IBM ondersteunt het Hyperledger-project actief, in samenwerking met vele andere partijen.

Experimenteer

De blockchain is een technologie die de overheid fundamenteel kan veranderen. Door automatisering van transacties en beslissingen is een ef ciëntere en compactere overheid te realiseren. Omdat het een nieuwe en complexe techniek is, is het verstandig om beter inzicht te verkrijgen in de impact op uw organisatie, door vandaag te beginnen met experimenteren.

Louis de Bruin, Blockchain Leader bij IBM
Bram Havers, Client architect voor de overheid bij IBM