Lorena Boix Alonso, directeur Digitale Samenleving, Vertrouwen en Cyberbeveiliging van de Europese Commissie, schetste de eID ambities van Europa. De turbo gaat erop. Over twee jaar moet het eerste prototype van de ‘European Digital Identity Wallet’ live gaan en starten grootschalige pilots.

Nodeloos ingewikkeld en overambitieus, zo betitelt Jaap-Henk Hoepman de voorstellen van de Europese Commissie. De geplande infrastructuur van een Europese EID, nationale EID-stelsels, verstrekkers van de juridische identiteit en de attributen en de systemen van dienstaanbieders maakt alles enorm complex, en dat gaat ten koste van kwaliteit.

Tijdens het aansluitende debat tussen Lorena Boix Alonso, Jaap-Henk Hoepman en innovatiemanager André de Kok van het ministerie van BZK wordt duidelijk dat de zorgen van Hoepman niet worden gedeeld. Volgens Boix Alonso valt de complexiteit van het beoogde EID-stelsel wel mee. De Kok noemt privacy en veiligheid een grote uitdaging.

Uitvoeringsorganisaties moeten aan de bak, stelt Michiel van der Veen, directeur Innovatie en Ontwikkeling bij de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens. Zij krijgen naast de rol van verstrekker van persoonsgegevens ook de taak om de betrouwbaarheid van data te verifiëren, die uit de wallet komen.

Met de voorbeeldversie van de eerste publieke open source wallet-ID, die het kabinet eind 2023 werkend wil hebben, kan Nederland de standaard in Europa zetten, zegt Wouter Welling, coördinator Digitale Identiteitsbeleid bij het ministerie van BZK en kwartiermaker voor het programma EDI-stelsel NL

Gesloten ontwerp leidt tot gesloten technologie die transparant en vaak weinig dienstbaar is aan het publiek. Het alternatief is de bouw van publieke technologie vanuit een open ontwerp. Marit Hoefsloot en Max Kortlander van Waag maken duidelijk wat ze beogen met publieke waarden en hoe die in het ontwerpproces van technologie meegenomen kunnen worden.

Waarom kun je met Apple Pay betalen en niet met DigiD? Het bedrijfsleven is verder met praktische toepassingen van digitale identiteit dan de publieke sector. Welke lessen kan de overheid trekken? Hiten Khambhadia van Tata Consultancy Services (TCS) deelde zijn inzichten en enkele use cases uit het bedrijfsleven.

Burgers krijgen de volledige controle over de data in hun wallet-ID, zegt de EC. Er zit een addertje onder het gras, stelt Ilyaz Nasrullah, consultant digitale strategie en columnist. Identiteitsgegevens uit de wallet-ID koppelen mogen niet zomaar gekoppeld worden aan data van een derde partij, ‘tenzij de gebruiker daar uitdrukkelijk om heeft gevraagd’. Helaas is de mens gemakzuchtig.

De eventdag wordt afgesloten door ‘Spoken Word Artist’ Atta de Tolk. Na een dag intensief luisteren vatte hij de presentaties en debatten samen in een gedicht met ‘hiphop elementen’. “Vertrouwen is goed, zeker weten is beter en perfect is gepaste waakzaamheid. Stap niet oliedom in de oligarchie van de functionaliteit.”

Laten we niet doen alsof we als Nederland of Europe helemaal soeverein kunnen zijn. De angst voor Big Tech lijkt uitgegroeid tot een politiek frame dat zich tegen ons keert. Benut de mogelijkheden die er zijn, zoals bijvoorbeeld GaiaX, is de boodschap. Belangrijk is dat bedrijven en overheden zelf goed nadenken en beslissen op welke gegevens wil ze regie willen hebben.

Nederland anticipeert onvoldoende op wat er uit Europa op ons afkomt en hoe we regels uit Brussel in ons land toepasbaar kunnen maken. Ook profiteren we onvoldoende van de Europese onderzoeksprogramma’s en missen we de kansen op duurzame economische innovatie. Aan de gesprekstafel over de relatie Europa-Nederland klonken weinig positieve geluiden over de wijze waarop Nederland acteert op IT-gebied.

Om digitale soevereiniteit te bewerkstelligen moeten Europa en ook Nederland eigen ‘data spaces’ en een eigen cloud-infrastructuur optuigen, stelt de Tilburgse hoogleraar Lokke Moerel. Niet tech-protectionisme moet de drijfveer zijn; de oplossing ligt in open data, open infrastructuur en open source software, de aloude gedachte achter het open en gedecentraliseerde internet 1.0.