De geopolitieke verhoudingen wijzigen in rap tempo en dat heeft concrete gevolgen voor het cloudgebruik van het Rijk. Zo’n 58.000 digitale werkplekken moeten urgent worden vervangen, maar ‘vanwege het veranderende nationale en internationale speelveld’ blijft de opslag van documenten en e-mail in de eigen datacenters, totdat er verder beleid op dit punt is gemaakt, schrijft staatssecretaris Szabó van digitalisering in een brief aan de Tweede Kamer.
Continuïteitsrisico’s
Het gaat om een urgente kwestie. SSC-ICT, één van de grote ict-dienstverleners van het Rijk, levert digitale werkplekken aan negen ministeries. De huidige werkplek bestaat zo’n zeven jaar en nadert daarmee het einde van de technische levensduur. Vanaf eind 2026 worden sommige belangrijke software-componenten niet meer ondersteund door de leverancier, met continuïteitsrisico’s voor de Rijksoverheid tot gevolg.
Met de vervanging moet daarom uiterlijk 1 juli 2025 worden gestart. Het Rijk kiest er nu voor om het aandeel public clouddiensten in de nieuwe werkplekken te beperken. Voor de beveligingstechnologie wordt gebruikgemaakt van cloudgebasseerde beheertoepassingen, maar de documenten en e-mail van de ambtenaren zullen niet de cloud worden opgeslagen.
Wolken aan de horizon
Kamerlid Barbara Kathmann (GroenLinks-PvdA) verzocht de staatssecretaris eerder om geen onomkeerbare stappen te nemen met betrekking tot de vernieuwing van de digitale werkplek door SSC-ICT. Kathmann schreef met Jesse Six Dijkstra (NCS) de initiatiefnota ‘Wolken aan de horizon’, een plan om essentiële overheidsdiensten in eigen beheer te kunnen houden met behulp van een volwassen nationale cloudinfrastructuur.
Discussie over cloudgebruik
Ten tijde van het verschijnen van de initiatiefnota leek in ieder geval een deel van de mogelijke risico’s van de Amerikaanse cloud vooral theoretisch van aard, maar daar lijkt het Kabinet anders tegenaan te kijken nu president Trump aan de macht is. Szabó schrijft: ‘De geopolitieke situatie is in relatief korte tijd drastisch gewijzigd. Ik ben mij ervan bewust dat de keuze om gebruik te maken van public clouddiensten ook in het licht gezien moet worden van de huidige maatschappelijke en politieke discussie over cloudgebruik bij de overheid. Dientengevolge is het aandeel van public clouddiensten van de nieuwe werkplek gereduceerd.’
De problematiek beperkt zich uiteraard niet tot SSC-ICT, maar speelt op alle niveaus, zelfs in Europees verband, merkt de staatssecretaris op. ‘Ik verwacht, zeker op middellange termijn, het nodige van gezamenlijk optrekken hierin.’
Wachten op debat
In het tweede kwartaal van 2025 vindt een beperkte pilot onder 100 gebruikers plaats met de nieuwe werkplekken. Deze pilot is weliswaar volledig omkeerbaar, maar Szabó benadrukt dat er uiterlijk halverwege 2025 toch echt definitieve stappen moeten worden genomen. Daarvoor is eerst een plenair debat met de Kamer nodig. Hij hoopt dan ook dat dit zo snel mogelijk kan plaatsvinden.
Lees ook:
