AFM en DNB: Financiële sector kwetsbaar door digitale afhankelijkheid Big Tech
De Nederlandse financiële sector loopt een groeiend risico door haar afhankelijkheid van een klein aantal, vaak niet-Europese, IT-leveranciers. Dat stellen de AFM en DNB in een gezamenlijk rapport. De toezichthouders signaleren dat deze concentratie leidt tot systeemrisico’s: een storing of cyberaanval bij één leverancier kan grote delen van het financiële stelsel tegelijk raken. Ook kan die afhankelijkheid in het huidige geopolitieke klimaat worden misbruikt als drukmiddel, bijvoorbeeld via sancties of hybride aanvallen.
De AFM en DNB constateren in hun rapport dat steeds meer financiële instellingen kritieke processen uitbesteden aan externe IT-leveranciers: van clouddiensten en softwareplatforms tot aanbieders van AI-modellen. Omdat veel partijen gebruikmaken van dezelfde, vaak Amerikaanse, infrastructuren, ontstaan concentratierisico’s.
Volgens de toezichthouders maakt dit de sector kwetsbaar voor geopolitieke spanningen. In een tijd waarin digitale infrastructuur steeds vaker een machtsinstrument wordt, is de afhankelijkheid van buitenlandse leveranciers niet langer een puur technisch of economisch vraagstuk, maar ook een strategisch en politiek risico.
De waarschuwing sluit aan bij het debat in de Vaste Kamercommissie Digitale Zaken over digitale onafhankelijkheid. Daar klinkt al langer de roep om meer strategische autonomie. In dat debat spelen thema’s als data-soevereiniteit, open source-ontwikkeling, en de opbouw van Europese cloud- en AI-infrastructuur (zoals GAIA-X en de Europese Cloud Federation) een steeds grotere rol
Snelle disruptieve scenario’s (uit rapport van DNB en AFM)
Oproep tot actie en Europese strategie
Dat kan niet zonder vergaande Europese samenwerking. Het vergroten van digitale autonomie overstijgt de competenties van financiële instellingen en nationale financiële toezichthouders, stellen de toezichthouders. ‘Zonder Europese digitale alternatieven blijft de sector kwetsbaar voor geopolitieke spanningen’, zegt DNB-bestuurder Steven Maijoor. AFM-voorzitter Laura van Geest: ‘Alleen met Europese samenwerking en strategische autonomie kunnen we onze weerbaarheid duurzaam versterken.’
De toezichthouders vragen instellingen zich actief voor te bereiden op ontwrichtende scenario’s, onder meer door informatie-uitwisseling en ketentests. Afhankelijkheid kan verminderd worden door te kiezen voor meerder toeleveranciers. Een multicloud-strategie zou in theorie een uitweg kunnen bieden bij problemen. Dit is volgens de toezichthouders in verband met de complexiteit en de kosten echter voor veel instellingen lastig of niet haalbaar. Overstappen of terug naar eigen datacenters of co-locatie (‘on-premises’) beschouwen veel instellingen niet als een realistische strategie.
Europese spaar- en investeringsunie
Maar structurele oplossingen liggen op Europees niveau: minder afhankelijkheid van niet-Europese IT-aanbieders en meer investeringen in Europese cloud- en AI-technologie. ‘De AFM en DNB ondersteunen de ontwikkeling van de Europese spaar- en investeringsunie. Voor de ontwikkeling van de Europese IT-sector is daarbij toegang tot financiering met het oog op schaalvergroting van innovatieve ondernemingen een belangrijk aandachtspunt’, aldus de toezichthouders.
Er is volgens de DNB en AFM een sterke Europese techsector nodig. ‘Als de geopolitieke situatie verder verslechtert zal Europa zonder een eigen ontwikkelde techsector een speelbal worden van de grillen van de andere machtsblokken (‘Digitale kolonie’). Door het zich richten op een sterke eigen techsector kan Europa de digitale afhankelijkheden verminderen zodat de financiële sector minder kwetsbaar wordt voor disruptieve gebeurtenissen (‘Digitale autonomie’).’
Lees ook:
- Rathenau Instituut geeft aanbevelingen voor digitale autonomie – iBestuur
- Politiek moet fundamentele keuzes maken over digitale autonomie – iBestuur
- Minister Veldkamp: ‘Volledige digitale autonomie is niet haalbaar en niet nodig’ – iBestuur
- Kan Europa overleven zonder eigen Big Tech? – iBestuur
