In een kritisch rapport oordeelt de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed dat de sms'jes van premier Rutte jarenlang niet goed genoeg zijn opgeslagen in archieven. Zijn ministerie (Algemene Zaken) was hiervoor verantwoordelijk. 'De premier archiveert zelf geen chatberichten. Daar moeten zijn ambtenaren voor zorgen,' aldus de inspectie.
Bij de keuze welke sms-berichten werden bewaard, handelden Rutte en zijn ambtenaren niet altijd volgens de archiefwet. | Beeld: Shutterstock
Bij een goed functionerende democratie hoort een goed archief. Zo kan achgterhaald worden hoe zaken zijn verlopen en hoe besluiten tot stand zijn gekomen. Nadat in een rechtszaak over overheidsdocumenten in coronatijd aan het licht was gekomen dat Rutte zelf volop sms’jes verwijderde, deed de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed onderzoek naar de omgang met Ruttes sms’jes. Volgens de minister-president voldeed zijn werkwijze aan de regeling over het bewaren van chatberichten.” Hij legde in een debat in de Kamer uit dat hij zelf sms’jes verwijdert, en berichten doorstuurt of ‘doorbelt’ naar ambtenaren als deze berichten moesten worden opgeslagen.
Veel berichten zijn gewist
In haar rapport De archivering van ‘chatberichten bij het ministerie van Algemene Zaken’ concludeert de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed dat Rutte ontvangen berichten (in zijn geval vooral sms’jes) “vrijwel altijd” doorstuurt naar een ambtenaar, verzonden chatberichten niet altijd. Bij de keuze welke sms-berichten vervolgens worden opgeslagen in het archief, handelden Rutte en zijn ambtenaren volgens de handleiding, “maar niet altijd via de archiefwet”. De minister-president stuurde niet alle sms-berichten door en soms ook maakten zij ambtenaren “een strenge selectie”.
Bij het doorsturen van chatberichten is niet meer te zien wanneer zo’n bericht is ontvangen. Soms worden screenshots opgeslagen, waarbij ook informatie verloren gaat. Ruttes ministerie heeft nog geen betere werkwijze, en zal volgens de Inspectie betere afspraken moeten maken. Hoe vaak chatberichten niet zijn opgeslagen, terwijl dat wel had gemoeten volgens de wet, kan de Inspectie niet nagaan. “Veel chatberichten zijn immers gewist.”
Het ministerie van AZ voldoet dus niet aan alle randvoorwaarden voor goede archivering, concludeert de inspectie. Twee belangrijke functies voor informatiehuishouding zijn niet gevuld. Willekeur dreigt bovendien omdat een “overkoepelende visie” ontbreekt.
Problemen bij alle ministeries
De problemen op het ministerie van AZ op het gebied van archivering staan niet op zichzelf, aldus de Inspectie. Ook de andere departementen moeten hun chatberichten beter archiveren. Er moet meer duidelijkheid komen over de regels rond archivering. Het kabinet moet de rijksbrede instructie aanpakken, en het moet duidelijker worden wat onder de archiefwet valt.
