De gemeente Amsterdam onderzoekt hoe een deel van haar producten aangeboden kan worden als opensourcesoftware. Zo wordt er gewerkt aan onder meer een implementatiestrategie die komend voorjaar moet leiden tot concrete acties. Eén van de inspiratiebronnen voor Amsterdam is uiteraard Common Ground.
Beeld: Barry Hage
Open source software. Na een aantal jaar van relatieve stilte valt het woord vandaag de dag weer met enige regelmaat. Dat is voor een belangrijk deel te danken aan Common Ground. Eén van de speerpunten van Common Ground is het gebruik van opensourcesoftware. Ook de gemeente Amsterdam wil de blik (opnieuw) richten op open source. Zo’n tien jaar geleden werd dat al eens gedaan, maar dat zette niet echt door. Nu lijkt de tijd er meer rijp voor. Dat zegt ook Maarten van Haasteren, waarnemend CIO van de gemeente Amsterdam.
Eerder dit jaar stelde het Amsterdamse college het sourcingkader vast, waarin de visie op de keuze die de gemeente maakt met betrekking tot welke software zij zelf bouwen en welke zij aanschaffen op de markt, centraal stond. Wat betreft Van Haasteren zijn de uitgangspunten daarbij dat zoveel mogelijk bestaande middelen worden hergebruikt en dat het gebruik van standaarden en het spelen van een proactieve rol in het beschikbaar stellen van de door Amsterdam ontwikkelde producten, leidend zijn. Wat lag er ten grondslag aan die memo? “Het feit dat er niks over bestond. Hoe kon het dat wij niet een sourcingkader hadden? Geen kader om te beslissen over óf iets zelf doen óf uitbesteden en laten doen. Daar fietste opensourcesoftware een beetje tussendoor. Om twee vliegen in één klap slaan, hebben we de sourcing en opensourcesoftware samen opgepakt.”
Inspiratiebron
Dat de gemeente Amsterdam en haar raad nadenken en vragen stellen over het gebruik van opensourcesoftware, is onder meer te danken aan Common Ground. Van Haasteren erkent dat Common Ground één van de inspiratiebronnen is geweest voor de memo die hij heeft opgesteld. “Er is een aantal redenen waarom partijen aan de slag gaan of willen met open source. Eentje is het delen van wat zij hebben gemaakt met andere partijen. Er zijn ook mensen die denken dat het goedkoper is omdat je geen licenties nodig zou hebben. Nog afgezien van het feit dat ook open source licenties kent, zou dit niet mijn argument zijn. Voor overheidsorganisaties is het altijd nog maar te bezien of zo’n besparing te realiseren is. Andere redenen kunnen zijn dat het innovatiever is.”
Wat voor Van Haasteren de belangrijkste reden is, is dat er een platform met services ontstaat. “Gebruikers, onze eigen mensen maar ook Amsterdammers die van ons IT-systeem gebruikmaken, moeten op dat platform relatief gemakkelijk softwareonderdelen uit kunnen nemen en dat kunnen combineren met andere software om hun business het beste te ondersteunen. Bij dat model past erg mooi het gedachtegoed van opensourcesoftware en dat van Common Ground.”
In het Amsterdamse sourcingkader staat dat het aantal oplossingen dat momenteel binnen de gemeente gebruikmaakt van open source, tussen de twee en vijf procent ligt. Van Haasteren heeft die percentages genoemd in het kader van verwachtingsmanagement. “Wij hebben een gemeenteraad die open source een belangrijk thema vindt. Dat is erg mooi, maar het betekent niet dat alle door ons gebruikte software straks volledig open source is. Ook niet de helft. Dat heb ik willen aangeven met die opmerking in het beleidskader. Op dit moment zijn we bezig met een implementatieplan en één van de onderdelen daarvan is een nulmeting. Die meting moet aangeven waar we nu staan en helpt ons bij het bepalen van het ambitieniveau voor de komende jaren.”
Gemeente Nederland BV
Zoals gememoreerd, al eerder heeft Amsterdam de blik gericht op het gebruik van opensourcesoftware, maar destijds ontbrak het aan echte daadkracht. In hoeverre is die daadkracht er nu wel en in hoeverre zijn de plannen nu wel realistisch? “Bij het schrijven van de memo heb ik wel gedacht: ‘de enige manier waarop ik dit naar de gemeenteraad kan brengen, is als er ook daadwerkelijk een implementatiestrategie aan verbonden is’. Dat het meer is dan alleen beloftes. Het betekent onder meer dat er nu iemand fulltime bezig is om acties uit te zetten. Verder heeft de verantwoordelijk wethouder (Touria Meliani) toegezegd er in april bij de gemeenteraad op terug te komen en te laten zien wat er ook daadwerkelijk is gebeurd en welke concrete dingen gaande zijn.”
Van Haasteren hoopt dat over een jaar of vijf er een soort van gemeenschappelijk open platform is waarop gemeenten oplossingen met elkaar kunnen uitwisselen. “Als de ene gemeente zich richt op het ene deel en een andere gemeente pakt weer een ander onderdeel, dan hoeft het nog niet eens allemaal sneller en goedkoper te gaan, maar dan werk je als ‘Gemeente Nederland BV’ wel veel beter samen.”
