Analyse: Waarom Kamerleden met veel IT-kennis politieke zelfmoord plegen

De vaste commissie voor Digitale Zaken in de Tweede Kamer werd in 2021 opgericht om digitale onderwerpen structureel en met kennis van zaken te bespreken. Deze behoefte ontstond omdat andere commissies digitalisering er vaak slechts ‘bij deden’. Helaas is er een treurige trend zichtbaar: politici die zich verdiepen in ICT-onderwerpen lijken hun eigen politieke graf te graven.

De commissie Digitale Zaken wist de afgelopen jaren veel te bereiken. Zo werd onlangs de nationale digitaliseringsstrategie gepresenteerd, speelde de commissie een belangrijke rol bij de ontwikkeling van het nationale cloudbeleid, de inzet van AI bij de overheid, het adresseren van digitale uitdagingen in het onderwijs en de actieve betrokkenheid bij Europese digitale wetgeving.

Binnen de commissie klinkt doorgaans een andere toon dan in de plenaire zaal, waar debatten vaak verzanden in persoonlijke aanvallen. De ‘IT-Kamerleden’ delen een gezamenlijk belang en blijven meestal dicht bij de inhoud. Toch lijkt hun inhoudelijke expertise binnen de partijen nauwelijks gewaardeerd. Politici die zich met ziel en zaligheid inzetten voor digitale dossiers belanden steevast op onverkiesbare plaatsen van de kieslijsten.

Opnieuw leegloop IT-kennis

De positie van PvdA-Kamerlid Barbara Kathmann leidt in het bijzonder tot verontwaardiging. Bij de vorige verkiezingen stond zij nog op plek 18, nu op 32. Samen met Jesse Six Dijkstra (NSC) schreef ze diverse plannen om de IT-chaos van de overheid aan te pakken. Ook dienden ze samen een initiatiefnota in voor een Nederlandse cloud, om de overheid minder afhankelijk te maken van Microsoft. Dijkstra keert overigens niet terug, omdat hij uit eigen keuze de politiek verlaat. Daarnaast belanden ook Martijn Buijsse (VVD) en Jan Valize (PVV), beiden vaste gezichten in de commissie, op onverkiesbare plekken.

Het is niet de eerste keer dat Kamerleden met digitale expertise niet worden beloond voor hun inzet. Eerder gold dat ook voor Hind Dekker-Abdulaziz en Lisa van Ginneken, die eveneens geen kansrijke posities kregen. Alleen Marieke Koekkoek (Volt) lijkt volgens de peilingen nog kans te maken op een terugkeer.

De treurige trend

Met het vertrek van IT-kenners uit de Kamer ontvouwt zich een patroon dat de digitale slagkracht van de Tweede Kamer ondermijnt. Terwijl digitalisering de samenleving ingrijpend verandert, lijkt inhoudelijke expertise eerder een politieke handicap dan een kracht. Kamerleden die zich verdiepen in IT worden afgeserveerd door hun eigen partijen, in plaats van beloond. Daarmee wordt digitale kennis in de politiek niet alleen schaars, maar zelfs gevaarlijk: voor de politieke carrière voelt het steeds vaker als zelfmoord om verstand te hebben van ICT.