Analyse: Weinig IT-expertise op kandidatenlijsten Europese verkiezingen
Er staan teleurstellend weinig Nederlandse IT-experts op kansrijke posities van kieslijsten van de Europese verkiezingen. En dat terwijl ICT in de Europese politiek van enorm belang is. Experts waarschuwen ervoor dat mensenrechten in het geding kunnen komen als Europarlementatiërs niet goed over technologie geïnformeerd zijn.
Binnenlands Bestuur & iBestuur namen voor dit artikel de kandidatenlijsten van de partijen die 1 of meer zetels behaalden bij de laatste landelijke en Europese verkiezingen onder de loep. Ons land mag in Brussel op basis van de uitslag op 6 juni 31 van de 720 Europese zetels vullen, maar het lijkt nu al duidelijk dat Nederland weinig IT-expertise naar Brussel zal afvaardigen. En dat terwijl er diverse belangrijke wetgeving aankomt in combinatie met en andere ontwikkelingen met een duidelijke IT-component.
GroenLinks/PvdA (De Groenen/EVA en S&D): Kim van Sparrentak (nummer 4)
Tussen met name de grotere Nederlandse partijen zitten uitzonderingen, waaronder bij de samenwerkende partijen GroenLinks en PvdA. In de afgelopen jaren wist Kim van Sparrentak (GroenLinks) zich in Brussel te onderscheiden op IT-onderwerpen met belangrijke bijdragen aan Europese wetgeving voor de digitale wereld waaronder de Digital Services Act en AI Act. Het leverde haar onder meer een nominatie op voor IT-politicus van het Jaar.
In 2024 staat Van Sparrentak opnieuw op de lijst, als nummer 4. Daarmee lijkt een herverkiezing op basis van de laatste peilingen hoewel nog geen zekerheid, maar wel realistisch. ‘Kim van Sparrentak (4) is wat betreft digitalisering en AI onze aangewezen kandidaat. De afgelopen vijf jaar heeft zij in het Europees Parlement al een voortrekkersrol gehad op deze onderwerpen, en daarmee veel expertise en netwerk opgebouwd’, laat haar partij in een toelichting weten.
VD (Renew Europe): Bart Groothuis (nummer 2) en Anouk van Brug (nummer 9)
Het is klip-en-klaar wie de expert op IT-gebied is bij de VVD: nummer twee op de lijst, Bart Groothuis. In de afgelopen periode behoedde hij als Europarlementariër Brussel meermaals voor fouten in het ontwerp van voorgestelde cybersecuritywetten waaronder de NIS2, waar hij door het parlement als hoofdonderhandelaar was aangewezen. Ook bracht daarnaast digitale dreigingen in Europa succesvol onder de aandacht in de nationale media.
Voor de IT-wereld was Groothuis de afgelopen jaren niet alleen regelmatig een luisterend oor, hij ging ook serieus aan de slag met Nederlandse zorgen over onder meer spionagesoftware. De kans dat Groothuis opnieuw wordt verkozen lijkt op basis van zijn positie erg reëel. Op de lijst van de VVD is daarnaast ook Anouk van Brug (nummer 9) terug te vinden. Zij werkt inmiddels 5 jaar in de IT waarvan 2 jaar als CISO bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. “Met ruim 5 jaar ervaring in de IT wil Anouk zich inzetten voor digitale veiligheid voor Nederlanders en Nederlandse bedrijven. In onze digitale wereld is het belangrijk dat jouw data veilig worden bewaard en verwerkt door bedrijven en overheden. Hierbij wil zij zich vooral inzetten op veilige technologische innovatie”, laat de VVD weten.
CDA: (EVP) Jeroen Lenaers (nummer 3)
Het CDA verwijst voor een IT-expert naar de nummer 3 op de kieslijst: Jeroen Lenaers. ‘Enerzijds heeft Jeroen tijdens zijn vorige mandaten veel gedaan op het gebied van IT en cybersecurity. Zo was hij concreet voorzitter van de Pegasus enquêtecommissie die onderzoek deed naar de Pega-software. De Pega-spyware werd in de EU en elders gebruikt om oppositieleden, mensenrechtenactivisten, journalisten en advocaten te bespioneren. Daarnaast presenteerde Jeroen zijn rapport over de Richtlijn ter bestrijding van online kindermisbruik.
Hij is namens de Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken in het Europees Parlement woordvoerder over deze belangrijke nieuwe wetgeving’, aldus een woordvoerder. Robbert van Eerd, de nummer 8 op de lijst, geldt ook als IT-expert. ‘Hij heeft veel ervaring in het bedrijfsleven en kan goed inschatten welke impact wetgeving daar kan hebben.’
De afgelopen jaren heeft de EU stevig haar tanden laten zien als het aankomt op IT-wetgeving, meldt het CDA. ‘Wij maken ons dus niet direct zorgen, maar het is wel belangrijk om kennisniveaus vast te houden, want de ontwikkelingen gaan onwijs snel.’ Op basis van de laatste peilingen waarbij het CDA op twee zetels staat, lijkt Van Eerd kansloos. Voor Lenaers wordt het spannend maar een zetel is met flink meer stemmen dan verwacht wel mogelijk.
D66 (Renew Europe): Cybersecurity-expert Ellen Mok (nummer 4)
D66 kiest als beoogd IT-expert voor Ellen Mok, die als manager Cyber Security bij KPMG Nederland ruime ervaring en kennis heeft van IT-onderwerpen. ‘Ik ga me inzetten voor betere digitale veiligheid en een sterkere techsector. Vanuit mijn ervaring in cyber security en specifiek op het onderwerp economische spionage geloof ik dat ik daar veel waarde toe kan voegen’, zo laat ze weten in een reactie. Het zal spannend worden of D66 de beoogde IT-expert in Brussel een plek kan bieden. Op het moment van schrijven van artikel lijkt D66 drie parlementariërs te mogen leveren.
SGP (ECR): Geert Kraaijeveld (nummer 31)
De SGP laat in eerste instantie weten dat de partij niet iemand op de kandidatenlijst heeft die kan worden omschreven als IT-expert.Een woordvoerder stelt echter dat het digitalisering een belangrijk thema gevonden wordt. Er bestaan zorgen over Europese ontwikkelingen op het terrein van IT, maar niet over de aanwezige kennis bij de Europese Commissie. In tweede instantie wijst de SGP dan toch een IT-expert aan: Nummer 31 Geert Kraaijeveld. De kans dat hij het parlement ingaat lijkt met zijn positie en de laatste peilingen, waarbij CU en SGP op nul zetels staan, is echter nihil.
BBB (EVP): Gerlof Bierma (nummer 4)
BBB doet voor eerst mee aan de Europese Verkiezingen en wil zich in Brussel vol overgave op ontwikkelingen op IT-vlak storten. De partij heeft meerdere kandidaten met IT-expertise, maar schuift Gerlof Bierma naar voren als de IT-expert van BBB in Europa voor de komende jaren. ‘Gerlof begon zijn carrière als advocaat op het gebied van Technology & Communications (Bird & Bird), waar hij adviseerde en procedeerde over een breed scala aan IT-regelgeving.
Ook in zijn huidige functie als (financieel) regulatory- & compliance-jurist is IT-regelgeving een belangrijk onderdeel van zijn expertise. Dankzij zijn jarenlange ervaring met Europese regelgeving kan hij snel zijn weg vinden in de complexe Europese wetgeving en begrijpt hij ook hoe frustrerend die wetgeving voor bedrijven kan zijn’, aldus een woordvoerder. BBB zal nog flink moeten stijgen in de peilingen wil Bierma een serieuze kans maken. In de laatste peilingen heeft de partij 1 zetel.
NSC (EVP): Ronald de Bruin (nummer 5) en Colette Kersten (nummer 8)
Voor NSC is het de eerste keer dat het meedoet aan Europese verkiezingen. De partij schuift Ronald de Bruin naar voren als IT-expert. ‘De ervaring die Ronald de Bruin heeft met het managen van Europese organisaties op het gebied van onderzoek, innovatie en cybersecurity wil hij binnen de EU inzetten om te werken aan een beter bestuur, innovatiekracht en een veilige en betrouwbare digitale leefomgeving.’
Colette Kersten wordt eveneens genoemd. ‘Met haar jarenlange ervaring als toezichthouder op de naleving van de Algemene Verordening Gegevensbescherming heeft Colette Kersten specialistische en gedetailleerde kennis over privacy en informatieveiligheid. Haar doel is binnen de Europese Unie een gedegen bijdrage te leveren aan wetten die de digitale veiligheid borgen.’ Hoewel de partij stelt dat digitale infrastructuur, digitale veiligheid en controle over digitale identiteit en toezicht op AI belangrijk zijn, staan beide kandidaten op basis van de peilingen voorlopig niet hoog genoeg op de lijst om Brussel te halen.
SP (GUE/NGL): Thom Smit (nummer 21)
De SP geeft aan dat IT-expertise ‘zeker belangrijk is’ in de Europese politiek. ‘Digitalisering is één van onze negen hoofdstukken in ons verkiezingsprogramma. Europa gaat juist over een aantal belangrijke beslissingen die gemaakt (moeten) worden op gebied van IT, zoals AI, bescherming van persoonsgegevens, Europese Digitale identiteit, social media, etc.’ Als hoogste kandidaat met IT-expertise wijst de SP naar Thom Smit, die als IT’er werkzaam is. De kans dat Smit in het parlement komt lijkt op basis van de peilingen (1 zetel) echter nagenoeg uitgesloten.
Volt (Groenen/EVA): Sacha Muller (nummer 4)
Volt heeft meerdere kandidaten op de lijst voor het Europees Parlement staan die kennis en ervaring hebben in IT. De hoogst genoteerde naam die de partij noemt is Sacha Muller (nummer 4), die zo’n twintig jaar ervaring heeft in het bedrijfsleven op gebied van digitalisering en innovatie. Mazdak Soltani (nummer 9) is op het ministerie van Financiën leidend geweest in het ontwikkelen van IT-innovatie in de context van Europese regelgeving. De nummer 12, Reyhan Cigdem, heeft ervaring als internationaal cybersecurityspecialist en werkte onder meer bij Europol en het internationaal strafhof. Op basis van de laatste peilingen (2 zetels) lijkt de kans klein dat de kandidaten een zetel krijgen.
ChristenUnie (EVP) diverse IT-experts
De ChristenUnie laat weten dat er diverse IT-experts op de lijst staan bij de aankomende verkiezingen. De hoogst genoteerde kandidaat is volgens de partij nummer 2 Anne Strijker (foto), die voorzitter is van Europol European Financial Intelligence Public Private Partnerships. Daarna volgt Ineke Schaddelee die een postmaster IT auditing heeft gevolgd en Christian van der Krift, productmanager bij chipmachinefabrikant ASML. Op nummer 38 is Bert van der Woerd terug te vinden, die bijna veertig jaar werkzaam was als consultant bij Capgemini op gebied van IT-zaken. Tot slot is op nummer 15 de naam van de bestuurlijk ervaren Eppo Bruins terug te vinden, die voorzitter is van de Adviesraad voor Wetenschap, Technologie en Innovatie (AWTI). Hoewel de lijst met diverse IT-experts veelbelovend is, staat ChristenUnie op dit moment in de peilingen op nul zetels.
PVV (ID): Auke Zijlstra (nummer 3)
De partij heeft niet gereageerd op herhaaldelijke verzoeken van Binnenlands Bestuur en iBestuur. Op de lijst is op nummer drie Auke Zijlstra terug te vinden, die tussen 1991 en 2002 als IT- projectmanager werkzaam was bij Tobacco. Tussen 2011 en 2014 en 2015 en 2019 voerde hij het woord voor IT-onderwerpen namens de partij. Tussen 2003 en 2010 was hij werkzaam voor het ministerie van Binnenlandse Zaken waar hij met IT-onderwerpen bezig was. De kans dat Zijlsta in het parlement plaats mag nemen is op basis van de peilingen erg groot. De partij staat op 8 zetels.
JA21 (ECR): Geen kandidaten
JA21 heeft niet gereageerd op herhaaldelijke verzoeken van Binnenlands Bestuur en iBestuur. Bij de kandidaten op topposities zijn geen IT-experts te vinden. In de laatste peilingen lijkt JA21 ook geen zetel te behalen.
50Plus (EVP): Geen kandidaten
50Plus heeft niet gereageerd op herhaaldelijke verzoeken van Binnenlands Bestuur en iBestuur. Bij de kandidaten op topposities zijn geen IT-experts te vinden. In de laatste peilingen lijkt 50PLus ook geen zetel te behalen.
FVD (ECR/ID): Geen kandidaten
FVD heeft niet gereageerd op herhaaldelijke verzoeken van Binnenlands Bestuur en iBestuur. Op de ingediende kandidatenlijst staan veel bekende namen uit de landelijke politiek, maar bij posities die op basis van de laatste peilingen een realistische kans maken op een zetel is geen IT-expertise terug te vinden. Op basis van de laatste peilingen lijkt FVD geen zetel te behalen.
‘Een goede IT-specialist maakt nog geen goede parlementariër’
Lotje Beek, beleidsadviseur bij digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom, stelt in een reactie dat het van belang is dat parlementariërs goed geïnformeerd worden over techonderwerpen. Politici die geen IT-expert zijn hoeft geen probleem te zijn, zo lang zij zich laten adviseren door experts. ‘Een goede IT-specialist maakt nog geen goede parlementariër. Ze moeten zich in ieder geval informeren over tech en onder meer in gesprek gaan met onderzoekers, academici, NGO’s en niet (alleen) met de Big Tech-bedrijven en hun gigantische lobby.’
Beek constateert dat er de afgelopen jaren meerdere belangrijke wetten ontworpen zijn in Brussel. ‘Denk aan de GDPR, de DSA en de AI Act. Europese politici zien volgens mij steeds meer dat het belangrijk is binnen tech niet alleen innovatie te stimuleren, maar om vooral ook te zorgen dat het allemaal ethisch gebeurt. De EU is heel politiek, veel parlementariërs stemmen met hun partij mee of onderhandelen over onderwerpen waar mensenrechten in het geding komen. Als parlementariërs zich niet informeren over technologie, worden het al gauw regels waarover onderhandeld kan worden – in plaats van regels die mensenrechten beter beschermen.’
Belang IT-onderwerpen neemt toe
Reijer Passchier, hoogleraar Digitalisering bij Universiteit Leiden en de Open Universiteit ziet het belang van IT-onderwerpen in de Europese politiek toenemen. Het is volgens hem cruciaal dat Europarlementariërs goed beslagen ten ijs komen als het gaat om IT-onderwerpen. ‘Niet iedere partij hoeft een absolute IT-specialist aan boord te hebben, maar kandidaten moeten wel een idee hebben van het grote belang van technologie en de betekenis ervan voor onze samenleving. Een zekere sensitiviteit voor de implicaties van technologie, voor de kansen van technologie en voor de risico’s die technologie met zich meebrengt voor de democratische rechtstaat is noodzakelijk. Je hebt eigenlijk IT’ers nodig met gevoel voor ethische en sociale kwesties. Dus niet per se specialisten, maar kandidaten die multidisciplinair georiënteerd zijn.’
Termijn van 5 jaar is een probleem
Hoewel kandidaten volgens hem geen beta’s hoeven te zijn, is Passchier wel bezorgd als het gaat om het lage aantal kandidaten met werkervaring in de IT-wereld of politieke ervaring in IT-onderwerpen. Hij wijst daarnaast op het belang van behoud van kennis in het parlement. ‘In Brussel is er, net als in Den Haag, de dynamiek dat er telkens om de vijf jaar nieuwe Europarlementariërs instromen. Het is heel moeilijk om een kennispositie te borgen Dat is een groot probleem.’
