Het klinkt zo goed: voer een digitale transformatie door. Het suggereert dat een organisatie van A naar B moet bewegen. Maar de realiteit is: er is geen B. Een zogenaamde datagedreven organisatie is geen vaste organisatievorm, het is een organisatie waarin data het ontwerpprincipe is geworden. En dat is echt iets heel anders.
Het pakt in verschillende onderdelen van een organisatie anders uit en hangt af van het soort data en het doel van de analyse van die data. Bovendien verschillen onderdelen in volwassenheid en behoeften. Sommige willen zo autonoom mogelijk opereren en zelf alle kennis over datagedreven technologie in huis hebben. Andere zijn juist gebaat bij een sterke centrale ondersteuning. En om het nog lastiger te maken: zowel het soort data, het doel van de analyses en die wensen verschuiven sterk in de tijd. Een onderdeel dat nu bijvoorbeeld opteert voor centrale ondersteuning met kennis en tools vanuit een hub, kan een paar maanden later een stuk volwassener zijn en dan meer behoefte hebben aan selfservice – met de daarbij horende capabilities.
Verandering is dus een constante. Dat is natuurlijk een cliché van jewelste, maar wel eentje die we diep moeten doorgronden als we met digitale transformaties aan de slag gaan. Want een organisatie is een dynamische entiteit, een Barbapapa die voortdurend van vorm verandert. Zoals socioloog John Law decennia geleden al schreef: ‘An organization is not a stable and static social order, but an ongoing process of ordering’. Er is geen toekomstvast model en een managementboek of consultant die zo’n model claimt verdient eigenlijk uw wantrouwen.
Voor het menselijk brein is dat een lastige, want dat brein voelt zich comfortabel met wat vastigheid. Gelukkig verkeren we daarbij in goed gezelschap. In 1916 ontwikkelde Albert Einstein de algemene relativiteitstheorie waarin hij door de introductie van de kosmologische constante uitging van een statisch en stabiel heelal. Later bleek dat het heelal wel degelijk uitzet en Einstein noemde de introductie van deze constante dan ook zijn grootste blunder ooit. Laat dat een les zijn voor ons om in digitale transformaties niet te sturen op het bereiken van een punt, maar te sturen op beweging. Afhankelijk van de behoefte kan er dan meer of minder snelheid gemaakt worden. Niet om eerder of later op een eindbestemming aan te komen, maar omdat het inspelen op verandering daar om vraagt.
Overigens speelt in de huidige modellen van ons universum de kosmologische constante weer een belangrijke rol, dus zelfs die constante is aan verandering onderhevig.
Sander Klous is hoogleraar Big Data Ecosystems, UVA en partner bij KPMG
Deze blog is als column gepubliceerd in iBestuur Magazine #41
