De financiering van de digitale infrastructuur van de overheid is geregeld, al is het niet tot ieders tevredenheid. Maar er zullen ook budgetten moeten worden vrijgemaakt voor innovatie.
Een belangrijke opdracht voor de Digicommissaris is het op orde brengen van de financiering van de digitale infrastructuur van de overheid. Het kabinet heeft daarover op de valreep een beslissing genomen, en dat is goed nieuws.
Weliswaar is niet iedereen even tevreden over de uitwerking van het beginsel dat toerekenbare kosten worden doorberekend aan gebruikers van voorlopig drie voorzieningen: mijnoverheid/berichtenbox, DigiD, en Digipoort. Maar feit is dat wat tot nu gratis is dat niet meer zal zijn.
En dat het kabinet een duidelijke opdracht had verstrekt om het profijtbeginsel toe te passen. Dus heeft het Nationaal Beraad de taak opgepakt en een voorstel geformuleerd. Dat betekent dat in sectoren als volksgezondheid en in het sociale domein, maar ook bij decentrale overheden moet worden gekeken naar de precieze wijze van doorbelasten.
Het is begrijpelijk dat er weerstand was bij een aantal overheidssectoren en mede-overheden. Maar een behoorlijk en voor ieder aanvaardbaar alternatief voor de financiering van deze digitale voorzieningen is niet gevonden. Het gaat hier uitdrukkelijk om de kosten van beheer en exploitatie in de orde van zo’n 93 miljoen euro per jaar in totaal. Elke overheid neemt dat deel voor zijn rekening, dat zich redelijk verhoudt tot het gebruik in die sector. Voor gemeenten, inclusief de samenwerkingsregelingen voor lokale belasting, is dat ongeveer 24 miljoen euro per jaar. Het is, zo is afgesproken, aan alle sectoren en overheidslagen zelf om te bezien hoe deze belasting binnen het eigen domein wordt verrekend. Voor het verzet heb ik alle begrip, maar de huidige (non-)financiering was niet houdbaar en een intelligentere oplossing heeft niemand kunnen aandragen.
Met dit belangrijke kabinetsbesluit zijn we er nog niet. Zo moeten voor de verdere vernieuwing van de digitale overheid en innovatie van de digitale infrastructuur nog nadere afspraken worden gemaakt. En dat is nu een uitdaging die goed voorbereid bij het volgende kabinet op tafel moet komen. In internationale vergelijkingen loopt het investeringsniveau voor deze vernieuwing achter. En dus is actie nodig. Er zullen budgetten moeten worden vrijgemaakt voor innovatie. De succesvolle blockchain-experimenten die onlangs zijn afgerond, vragen om uitvoering. Data-sciences moeten worden ondersteund. Het Nationaal Beraad voor de digitale overheid beschikt over een budget, dat daarvoor echter niet toereikend is. Dus durf en daadkracht, èn bezieling zijn nodig in het nieuwe kabinet voor de noodzakelijke (financiële) impuls.
Het lijkt me redelijk dat de klanten/overheden die mijnoverheid/berichtenbox, DigiD, en Digipoort gebruiken dan ook de beschikking krijgen over de broncode van die diensten.