‘Brussel richt de Bazooka op Big Tech’ en ‘Grote oorlog tegen Big Tech’. De koppen in de media liegen er niet om: politici van links tot rechts willen wet- en regelgeving om de invloed van grote technologiebedrijven in te perken. ‘Het Big Tech-feest is voorbij’, zo lezen we ook. Klinkt serieus, maar klopt het ook?
Bij het bestrijden van ongewenste effecten gerelateerd aan Big Tech kan je (gesimplificeerd) twee politieke routes kiezen. Aan de linkerzijde zien we een socialist die pleit voor een sterke staat en dito wetgeving en toezicht. Op rechts zien we een liberaal die graag veel macht bij het individu legt en deze de (wettelijke) wapens wil geven om schade te verhalen. In de praktijk moeten ze – binnen een steeds verder versplinterend politiek spectrum – een compromis bereiken. Precies dat compromis kan echter verkeerd uitpakken.
In een klassiek compromis kom je uit in het midden. Bijvoorbeeld: rechts wil 2 procent belasting op vermogen heffen, links pleit voor 10 procent. Het compromis is 6 procent en waarschijnlijk de beste oplossing. Maar bij maatregelen tegen Big Tech werkt zo’n compromis anders. Het wordt een optelsom van wetgeving die (1) de staat in staat stelt het toezicht aan te scherpen en tegelijkertijd (2) het individu de mogelijkheden geeft om schade te claimen.
Deze combinatie leidt tot een versterkte risico-reguleringsreflex. Incidenten leiden tot de wens om herhaling te voorkomen door strengere wetgeving. Als het kalf verdronken is, wordt de put gedempt. Daarbij is er vaak weinig aandacht voor het nut van de put. De mogelijkheid voor individuen om schade te claimen zal dit effect versterken. De kosten gerelateerd aan het verdronken kalf nemen toe, terwijl de verdiensten van de put gelijk blijven.
De paradox die ontstaat is dat alleen kapitaalkrachtige organisaties nog investeringen doen die horen bij de toegenomen regelgeving. Zij kunnen ook het financiële risico dragen van mogelijke schadeclaims. Dit fenomeen is al heel oud. Activist en blogger Cory Doctorow wees er onlangs nog op in The Economist onder de kop Regulating Big Tech makes them stronger.
Voor een succesvol compromis zijn in dit geval de details doorslaggevend. Bij extra regelgeving moet de nadruk worden gelegd op zogenaamde poortwachterpartijen. Daarmee blijft de regeldruk binnen de perken voor nieuwe uitdagers. En bij het introduceren van mogelijkheden voor het verhalen van schade moet dit niet leiden tot financieringsproblemen voor diezelfde uitdagers.
Het herstellen van de digitale machtsbalans is broodnodig. Terecht dat alle registers worden opengetrokken. Laten we daarbij voorkomen dat onze compromissen onbedoeld juist leiden tot een feestje voor Big Tech.
Sander Klous is Hoogleraar Big Data Ecosystems, UVA en partner bij KPMG
Deze weblog werd als column gepubliceerd in iBestuur Magazine #42
