Black Mirror laat zien hoe Big Tech ons afhankelijker maakt
Stel je voor: een wereld waarin technologie zó diep in ons leven zit, dat we nauwelijks nog controle hebben. Klinkt als sciencefiction? Helaas niet. De populaire serie Black Mirror houdt ons al jaren een spiegel voor. En die spiegel wordt elk seizoen donkerder en realistischer.
Neem de nieuwe aflevering ‘Common People’. Een ogenschijnlijk simpel verhaal over een gewoon stel dat verstrikt raakt in een abonnementensysteem van een techbedrijf. Klinkt herkenbaar? Dat is precies de bedoeling. Wat begint als gemak, eindigt in een leven waarin ze steeds minder te zeggen hebben over hun eigen keuzes.
Van gemak naar afhankelijkheid
We kennen het allemaal: gratis apps, slimme assistenten, handige cloudopslag. Alles binnen handbereik en vaak zonder dat we ervoor hoeven te betalen. Maar die ‘gratis’ diensten zijn zelden echt gratis. We betalen voor het gebruik of met iets anders: onze data, onze aandacht, onze autonomie.
Bedrijven als Meta, Amazon en Google bouwen diensten die ons afhankelijk maken. Ze maken gebruik van slimme technieken: steeds duurdere abonnementen, beperkte gratis versies, en steeds veranderende voorwaarden waar je geen invloed op hebt. Ondertussen verzamelen ze alles wat je doet, om je nóg gerichter te kunnen beïnvloeden.
Black Mirror is geen fantasie meer
De aflevering ‘Common People’ laat zien wat er gebeurt als we dat normaal gaan vinden. Mensen verliezen grip op hun leven, terwijl techreuzen de dienst uitmaken. En hoewel het fictie is, komt het akelig dicht bij de realiteit.
Kijk maar naar de échte wereld: techmiljardairs als Mark Zuckerberg, Jeff Bezos en Sundar Pichai zitten op de eerste rij bij politieke gebeurtenissen. Hun bedrijven hebben meer macht dan sommige landen. En de regels? Die zijn er nauwelijks.
Tijd voor verandering
Het is tijd om onze afhankelijkheid van Big Tech te doorbreken. Dat begint bij stevige wet- en regelgeving. Digitale diensten moeten transparant zijn over hoe ze werken, welke data ze verzamelen en wat ze daarmee doen. Ook moeten ze verplicht worden om beter samen te werken met andere systemen, zodat je als gebruiker niet vastzit aan één leverancier.
Daarnaast kunnen overheden actief investeren in publieke en onafhankelijke alternatieven voor essentiële digitale infrastructuur. Denk aan veilige e-maildiensten, clouddiensten of sociale netwerken die niet draaien op winst, maar op publieke waarden. Zo wordt onze digitale samenleving minder afhankelijk van commerciële partijen met een eigen agenda.
Ook het eigenaarschap van data moet terug naar burgers en organisaties. We hebben strikte regels nodig over hoe data wordt verzameld, opgeslagen en gebruikt. Die regels moeten afdwingbaar zijn. Het kan niet zo zijn dat bedrijven zomaar alles van ons mogen opslaan en analyseren zonder duidelijke toestemming.
Educatie speelt hierin ook een grote rol. Mensen moeten beter worden voorbereid op de risico’s van het digitale leven. Niet alleen om zichzelf te beschermen tegen verslaving en manipulatie, maar ook om bewuste keuzes te maken over hun digitale omgeving.
Tot slot is het cruciaal dat algoritmes en AI-systemen onder publieke controle staan. Deze technologieën sturen steeds vaker ons gedrag en onze besluitvorming. Daarom moeten ze transparant zijn en bijdragen aan democratische waarden, in plaats van ze te ondermijnen.
De spiegel is helder, wat doen we ermee?
We kunnen inzetten op strengere regels voor Big Tech, publieke investeringen in digitale alternatieven en digitale educatie op scholen en in de samenleving, zodat we de controle over onze technologie én onze toekomst terugnemen.
Seizoen 5, 6 en 7 van Black Mirror zijn te zien op Netflix.
Lees ook:
