Een calamiteit. Daar zit je als gemeente niet echt op te wachten. Maar als er onverhoopt toch eentje plaatsvindt, kun je daar maar beter goed op voorbereid zijn. Daarom ging de gemeente Moerdijk na de ramp bij Chemie-Pack aan de slag om de zelfredzaamheid van haar inwoners bij calamiteiten te bevorderen.
Verslag van de iBestuur Congres-sessie
Bevorder zelfredzaamheid bij calamiteiten
Jeroen van Venrooij – Coördinator veiligheidsstaf, Gemeente Moerdijk
Frederick de Wit – Senior Accountmanager, Centric
Het resultaat: het Omgevingsdashboard van Centric. Real-time informatie in heldere beelden, zodat iedereen weet waar hij of zij aan toe is en wat er moet gebeuren.
“Veiligheid is een serieus issue in onze gemeente”, vertelt Jeroen van Venrooij, coördinator veiligheidsstaf van de gemeente Moerdijk. Het haven- en industrieterrein van Moerdijk biedt plaats aan talloze chemiebedrijven en zware industrie. Dat brengt risico’s met zich mee voor de 10.000 mensen die hier werken en de inwoners in de wijde omtrek, zoals bleek tijdens de branden bij ChemiePack in 2011 en in 2014 bij Shell. Tijdens die rampen ging er nogal wat mis. Om herhaling te voorkomen ging de gemeente met de provincie, de veiligheidsregio, het Havenschap en plaatselijke bedrijven aan tafel. Dat leidde tot het actieplan Moerdijk Veilig, waarin BHV-ers een cruciale rol spelen.
Een belangrijk onderdeel van effectieve risicobeheersing is ook een goede communicatie met burgers en bedrijven. “Informatievoorziening is cruciaal. Je wilt niet dat iemand zijn boterham staat te eten in de toxische rook van de buurman, dus het is belangrijk dat iedereen direct van een calamiteit op de hoogte is. Bovendien: niks communiceert zo lastig als een grote rookwolk. Het beeld dat je neerzet kan bepalen of je een crisis overleeft of niet.” Dus is het belangrijk dat de gemeente bij een calamiteit in no time met online informatie komt. Daarom zijn er allerlei communicatieboodschappen gemaakt die vooraf zijn afgekaart, zodat ze direct de lucht in geslingerd kunnen worden als dat nodig is. Als de nood aan de man komt wordt het hele draaiboek voor crisisbeheersing met een druk op de knop binnen vijf minuten geactiveerd.
En het werkt, liet Van Venrooij tevreden weten. “Onlangs was er een klein incident bij Shell. Al voordat de pieper afging, werd het systeem geactiveerd. We konden direct zien wat er aan de hand was, waardoor het snel afgehandeld kon worden.” Het Actieplan wordt nu op alle bedrijventerreinen uitgerold.
Volgende stap
Niet alleen bedrijven, ook burgers zijn gebaat bij goede informatie over de risico’s in hun leefomgeving. Daarom besloot de gemeente Moerdijk om een volgende stap te zetten en ook de burgers nadrukkelijk te betrekken bij de veiligheid van hun omgeving. Centric, dat ook bij het eerdere traject betrokken was, ontwierp daartoe het Omgevingsdashboard, een centraal en online platform met allerlei omgevingsinformatie. Via korte filmpjes en een interactieve kaart met duidelijke icoontjes krijgen inwoners van Moerdijk online zicht op wat er in hun directe omgeving speelt. Mogelijke risico’s zoals hoge waterstanden, een uitslaande brand of milieuverontreiniging worden benoemd en door verder te klikken kunnen mensen informatie vinden over wat ze in geval van een calamiteit moeten doen.
Die aandacht voor preventie is een sterk punt van het Omgevingsdashboard. Het lastige van calamiteiten is dat er op het moment zelf eigenlijk geen tijd is om uit te vinden wat je moet doen. Om niet tijdens een crisis het wiel uit te hoeven vinden wordt alle benodigde informatie van tevoren verzameld, gekoppeld en geladen. Daardoor kunnen burgers zich in alle rust oriënteren en kijken wat ze moeten doen als het misgaat. En mocht dat onverhoopt echt gebeuren, dan is het dashboard de plek waar iedereen terecht kan voor de laatste informatie. De demoversie van het Omgevingsdashboard is sinds kort beschikbaar.
Professionals
Inmiddels wordt er ook gewerkt aan een derde variant van het Omgevingsdashboard: een versie voor de professionals. Deze zal ervoor zorgen dat de informatie die professionals nodig hebben om tijdens een calamiteit hun werk goed te doen, vooraf verzameld en gekoppeld wordt aan de diverse scenario’s, zodat ze in geval van een calamiteit snel en adequaat kunnen optreden. “Door dergelijke dingen vooraf te regelen, kunnen we echt sprongen maken in de crisisbeheersing”, stelt Jeroen van Venrooij. “Dan is de tijd dat je pas na een uur de sirenes aan kunt zetten, echt voorbij.”
De grote uitdaging wordt om het Omgevingsdashboard echt te laten landen bij de inwoners. “Een foldertje in de bus gooien werkt in dit geval niet. We moeten hier echt de boer mee op. Maar gelukkig hebben we wel eens een incidentje binnen Moerdijk. Dat helpt om het onderwerp te laten leven en mensen te doordringen van de noodzaak om goed voorbereid te zijn op incidenten.”
Het Omgevingsdashboard:
• eenduidige informatie voor inwoners over hun leefomgeving
• betere crisiscommunicatie bij calamiteiten
• meer zelfredzaamheid en betrokkenheid van burgers en bedrijven
• ontwikkeld in publiek-private samenwerking
