Ieder gebouw is een slim gebouw
Technologie is niet meer weg te denken uit de samenleving, en ondertussen ook niet meer uit de gebouwde omgeving. Het aantal slimme gebouwen wereldwijd stijgt naar verwachting tot 115 miljoen in 2026 [1] en de voorspellingen laten zien dat de totale marktgrootte vervijfvoudigt in 8 jaar tijd. Dit vraagt om anticipatie van gebouwgebruikers, beheerders en eigenaren.
Duurzaam vastgoed middels slimme gebouwen
Een slim gebouw fungeert als een open ecosysteem, waarbij verschillende systemen (i.e., gebouwbeheersysteem, installaties) en technologieën (IoT, AI) naadloos communiceren om bij te dragen aan vermindering van energieverbruik en nutskosten, maar ook in een verbetering van het welzijn en de productiviteit van de mensen die erin werken of wonen. Doordat steeds meer doorsnee installaties ‘smart ready’ zijn, wordt het aansturen van gebouwen en communicatie met andere assets toegankelijker. Het is niet meer enkel aan koplopers om slimme gebouwtechnologie in te zetten voor het toekomstbestendig maken van de gebouwvoorraad.
De huidige stand van zaken
De collectieve doelstelling van de lidstaten van de Europese Unie is een energieneutrale gebouwde omgeving in 2050. Om deze ambitie te realiseren, speelt in Nederland de overheid een belangrijke rol. Met circa 90.000 ha. grond en 12 mln. m² vloeroppervlakte is het Rijksvastgoedbedrijf de grootste grondbezitter en vastgoedeigenaar in Nederland, met hiernaast ongeveer één op de drie kantoren in handen van de rijksoverheid, gemeenten en provincies[2]. De Rijksoverheid geeft zelf het goede voorbeeld door alleen nog te kiezen voor duurzame kantoorgebouwen. Enkele vereisten waaraan de gebouwen moeten voldoen die de overheid huurt, koopt of laat bouwen zijn: minimaal energielabel C en in 2030 49% minder CO2 uitstoot t.o.v 1990[3]. Slimme gebouwtechnologieën zijn bij overheden vaak nog slechts mondjesmaat benut en om de potentie van slimme gebouwen in de verduurzaming van Nederland te realiseren is het belangrijk om verder te gaan dan enkel te voldoen aan wet- en regelgeving. In dit artikel delen we dan ook graag een aantal use cases, ter inspiratie om deze potentie wel te realiseren.
Een use case voor duurzame slimme gebouwen
Door energie van hernieuwbare energiebronnen lokaal te verdelen en op te slaan kunnen Smart Energy Hubs een oplossing bieden voor netcongestie. Een voorbeeld van deze toepassing kan gevonden worden in het Living lab van Oost NL, waarin tien verschillende Smart Energy Hubs worden opgezet[4]. Dit initiatief vermindert de afhankelijkheid van het energienet en garandeert een betrouwbare energievoorziening, zelfs tijdens piekmomenten. Zo draagt het bij aan een veerkrachtigere energie-infrastructuur en speelt het in op mogelijkheden in de omgeving.
De drie voorwaarden voor slim duurzaam vastgoed
De inzet van slimme gebouwen om verduurzaming te realiseren begint bij een gedegen strategie waarin vastgoed, gebruikers en duurzaamheid worden samengebracht. Vervolgens zien wij een gelaagdheid waarmee organisaties uitdagingen op dit vlak kunnen adresseren: (1) benut de aanwezige technologieën, (2) genereer inzichten op basis waarvan gestuurd kan worden en (3) zorg voor een organisatie die in staat is deze inzichten te benutten.
1. Duurzame gebouwtechnologie
Het kiezen van slimme gebouwtechnologie kan een uitdaging zijn, gezien veel innovatieve oplossingen zich in toenemende mate richten op duurzaamheid[5]. Het is belangrijk om te kiezen voor technologie die past bij de volwassenheid van de organisatie en aansluit op de gebouwinfrastructuur. Een groot deel van de installaties beschikbaar op de markt is al ‘smart-ready’ en het is zaak om te kijken naar de kansen die zich voordoen in de omgeving. Bijvoorbeeld door te onderzoeken of er lokale energiebronnen aanwezig zijn, of andere gebouwen om energie mee uit te wisselen.
2. De waarde van data
Wanneer data in slimme gebouwen wordt gegenereerd gaat dit meestal over energiedata, gebruikersdata, verbruiksdata en meer; allerlei data die op zichzelf nog geen directe waarde bieden. TUE heeft een model ontwikkeld dat aantoont hoe ruwe data verrijkt dient te worden om het om te zetten in bruikbare informatie voor gebouwverbetering[6]. Ter illustratie: energiedata, gegenereerd door slimme gebouwinstallaties, kan gekoppeld worden met gebruikscijfers uit het gebouwbeheersysteem, om zo verwarming en ventilatie te optimaliseren. Zo heeft Capgemini’s Energy Command Center middels IoT en AI-oplossingen reeds tot 30% reductie in energiegebruik van gebouwen laten zien, maar kan ook bespaard worden op o.a. watergebruik, afval, en onderhoudskosten. Wanneer een organisatie de potentiële reductie inzichtelijk maakt kan er gestuurd worden om verbetering te realiseren.
3. Organisatorische bekwaamheid
Hoewel de meeste organisaties in staat zijn om hun gebouwen te voorzien van technologische apparatuur om data te genereren, is het gebruiken van deze data een ander verhaal. Capaciteiten in data, IT en security om ruwe data te vertalen naar kennis vereist een volwassen data gedreven organisatie. Vervolgens is aanvullende kennis nodig om opgedane inzichten te gebruiken om te sturen op energie efficiëntie, CO2-reductie, of circulariteit. Dit vraagt om de juiste expertise, verbondenheid tussen disciplines in de organisatie, en organisatorische wendbaarheid om te kunnen inspelen op ontwikkelingen[7]. De vraag is of organisaties dit in-house willen aantrekken, of gebruik willen maken van derden die hier diensten of een servicemodel in aanbieden.
Begin vandaag met de eerste stap
De toepassing van slimme gebouwen biedt een veelbelovende kans om te voldoen aan onze klimaatdoelen. Een gefundeerde strategie vormt de basis waarop keuzes gemaakt kunnen worden. Door nu in te zetten op het toepassen van slimme gebouwtechnologie en te streven naar duurzaam vastgoedbeheer, kunnen we de nodige schaalvergroting bereiken en effectief ‘achter de meter’ optimaliseren. Als gebouweigenaar, beheerder, of gebruiker binnen een (overheids)organisatie kan je van start gaan door te inventariseren welke infrastructuur je tot je beschikking hebt, welke doelen je na zou willen streven, en welke in-house expertise je in kan zetten.
Klik HIER voor meer informatie.
Notes:
[1] https://www.juniperresearch.com/press/smart-building-deployments-to-exceed-115mn/
[2] https://www.rijksvastgoedbedrijf.nl/actueel/nieuws/2018/06/29/kabinet-stemt-in-met-regionaal-ontwikkelprogramma-voor-het-rijksvastgoed
[3] https://www.rvo.nl/onderwerpen/verduurzaming-utiliteitsbouw/maatschappelijk-vastgoed/gemeentelijk
[4]https://www.driestedenbusiness.nl/magazine/artikel/1700/36532/smart+energy+hubs:+kans+eacute;n+uitdaging+voor+oost-nederland# + https://oostnl.nl/nl/smartenergyhubs
[5] Paper Systematic Review Analysis on Smart Building: Challenges and Opportunities
[6] Chamari, L., Pauwels, P., Petrova, E., Dubbeldam, J. W., de Jong, N., & Gunderi, K. M. (2023). Reference Architecture for Smart Buildings. Brains4Buildings.
[7] Smart Buildings and the Management Paradigm Shift by Steve Griffith and J. Mark Munoz
Auteurs kennisbijdrage, van links naar rechts: Ivano Pezzotta, Karlijn Meijer en Koen van den Belt.
Ivano Pezzotta is werkzaam bij Capgemini invent als Senior Consultant. Ivano richt zich op het meten, monitoren en rapporteren met als doel het bevorderen van de duurzaamheid van organisaties. Voor meer informatie kunt u contact opnemen via mail of LinkedIn.
Karlijn Meijer is werkzaam bij Capgemini Invent als Consultant. Karlijn specialiseert in strategische innovatie en transformatievraagstukken in de publieke sector. Voor meer informatie kunt u contact opnemen via mail of LinkedIn.
Koen van den Belt is werkzaam bij Capgemini Invent als Senior Consultant. Koen specialiseert in strategische innovatie en transformatie in het verduurzamen van organisaties. Voor meer informatie kunt u contact opnemen via mail of LinkedIn.
