De aanslag in de Utrechtse tram op 18 maart 2019 is een voorbeeld van een steeds complexer wordende samenleving. Een samenleving die veiligheidsorganisaties voor nieuwe vraagstukken en uitdagingen plaatst.
Beeld: Shutterstock
De aanslag heeft ons ook laten zien dat veiligheidsorganisaties bezig zijn met het vinden van innovatieve antwoorden op nieuwe vraagstukken en uitdagingen. De snelheid van de opschaling, drones die beelden maakten, gezichtsherkenning van de dader in de tram, innovatieve big data-analyse, real-time analyse op gebruik van internetbankieren… Het potentieel van nieuwe technologieën en resulterende innovaties blijkt enorm. Het is nu zaak dat potentieel optimaal en met de grootste zorgvuldigheid te benutten. Dat is ook hard nodig. Uit onderzoek dat Capgemini door Ipsos liet uitvoeren voor het rapport ‘Trends in Veiligheid’, blijkt dat 73 procent van de Nederlanders vindt dat criminelen innovatiever zijn dan de overheid. Het is duidelijk dat ‘koers houden’ alleen niet volstaat.
Tegelijkertijd moet het veiligheidsdomein de praktische toepasbaarheid, ethische verantwoording en de veranderbereidheid en volwassenheid van de organisatie bij elke ontwikkeling goed in overweging nemen. Dat roept vragen op als: waar moet innovatie iets wezenlijks bijdragen? Hoe kunnen verschillende activiteiten logisch worden georganiseerd, passend bij de soort innovatie?
Bestaande technologieën worden steeds beter en er komen nog steeds nieuwe technologieën en toepassingen bij. Kwantum-computing wordt in rap tempo sterker. Dit brengt veel mogelijkheden met zich mee, maar ook uitdagingen. Hoe zorgen we ervoor dat encrypties niet gekraakt worden en zodoende onze veiligheid in gevaar komt? Een andere ontwikkeling is blockchain. Blockchain kan een waardevolle rol spelen in het vergroten van vertrouwen en veiligheid, door de herkomst van en acties rondom informatie te valideren.
Kritisch blijven
In het veiligheidsdomein worden in toenemende mate data verzameld. De introductie van 5G maakt real-time communicatie tussen sensoren op een veel grotere schaal mogelijk. De explosie van data maakt het duiden een uitdaging. Kunstmatige intelligentie helpt de veiligheidsdiensten patronen en inzichten uit deze grote datasets te halen. De grote hoeveelheid informatie en inzichten die zo wordt verworven kan worden ingezet om Nederland veiliger te maken. Door het gedrag van criminelen te kunnen voorspellen, wordt de politie-operatie proactief in plaats van reactief.
De toepassingen van technologieën en data lijken oneindig. Toch moeten we ervoor waken dat we niet alles wat technologisch mogelijk is, ook wenselijk vinden. We moeten kritisch blijven op de invloed van technologie op de leefbaarheid en veiligheid van de samenleving. Dat is niet alleen een veiligheidsvraagstuk, maar ook een ethisch vraagstuk.
Bij de inzet van technologie moeten we ons ook altijd afvragen: wat is het doel? Technologieën op zichzelf zijn al vernieuwend, maar wat grootser is dan dat, is de technologie als enabler voor innovatie van processen. Daar liggen de grootste kansen. Hele businessmodellen veranderen door de mogelijkheden die nieuwe technologieën met zich meebrengen. Zo is de invoering van een digitale ondertekening van documenten meer dan het sneller maken van één enkele handeling: samenwerking tussen politie en het Openbaar Ministerie wordt door de e-handtekening efficiënter. Zo helpt het technisch mogelijk maken van digitale ondertekening de hele strafrechtketen te transformeren.
Het gebruik van digitale kanalen kan ook de relatie tussen organisaties in het veiligheidsdomein en burgers versterken. Burgerparticipatie met behulp van apps biedt vele mogelijkheden, maar moet weloverwogen gebeuren. De burger zelf staat positief tegenover het samen bestrijden van cybercrime. Uit ons onderzoek blijkt dat een kwart van de Nederlanders hier zelfs een grotere rol in wil spelen.
Vertragers
93 procent van de CEO’s ziet innovatie als de voornaamste drijvende kracht achter toekomstig succes. En toch blijken diezelfde beslissers van organisaties het lastig te vinden om innovatie goed in te bedden. Een veelvoorkomende keuze is bijvoorbeeld om verbeteren en innoveren sequentieel te doen. Eerst het huis op orde, en dan vernieuwen. Het is de vraag of we ons dat kunnen veroorloven – concurrenten en criminelen zitten niet stil. Daarnaast veranderen managementkeuzes in de tijd, al dan niet door bezuinigingsmaatregelen. De ruimte voor innovatie is daardoor continu zichtbaar aan de horizon – maar niet in het hier en nu.
Het is op dit moment niet vanzelfsprekend dat een goed idee tot wasdom komt. Het potentieel van innovaties moet worden herkend, erkend en benut, maar we zien nog te vaak dat innovaties blijven hangen in experimenten. Technisch blijkt veel mogelijk, maar organisatorische context en mensen zitten de innovatie in de weg. Interne politiek, interne bureaucratie, weerstand tegen verandering en discontinuïteit door afhankelijkheid van enkele welwillenden, zijn vaak gehoorde vertragers van innovatie. Het is belangrijk ons niet te laten remmen door deze obstakels, maar juist te (blijven) investeren in innovatie, vindt ook 80 procent van de burgers.
Kortom, het valt niet mee om te innoveren en de juiste vaardigheden, technologieën, mensen, processen en beslissers samen te brengen, en dan ook nog eens te leren van het succes en de mislukkingen. Maar er is hoop. Door de jaren heen hebben vooral de vele mislukkingen van organisaties ons geleerd dat innovatie meer is dan enkele experimenten starten, een innovatiehub oprichten of start-ups binnenhalen. Het hebben van een heldere innovatiestrategie, afgeleid van de organisatie-strategie, met een heldere doelbinding helpt. Ook helpt het formuleren van een aanpak met een heldere scope, governance, organisatiestructuur en proces.
Innovatie heeft baat bij heldere kaders – ethisch, organisatorisch en strategisch. Als die kaders zijn ingevuld, kan het enorme technologische potentieel pas echt worden benut.
Erik Staffeleu, Head of People & Organization bij Capgemini Invent
In Capgemini’s jaarlijkse rapport ‘Trends in Veiligheid’ leest u alles over de laatste ontwikkelingen in het (digitale) veiligheidsdomein.
