CBS verkent statistieken over datadeling overheid

Datagedreven werken staat hoog op de agenda van (overheids)organisaties. Hiervoor worden diverse soorten data ingekocht, maar we weten eigenlijk niet hoe betrouwbaar die zijn. Het CBS doet nu een poging met een verkennend rapport: wat weten we over de statistieken, bronnen en data over bijvoorbeeld datadeling?

Voor bedrijven en overheidsorganisaties is datadeling en informatie-uitwisseling van groot belang, zeker nu de digitale data-economie in omvang groeit. Zo kunnen bijvoorbeeld organisaties in de publieke sector dusdanig waardevolle data met elkaar delen dat dit leidt tot maatschappelijke oplossingen. De EU wil dat, met deze ontwikkelingen in het achterhoofd, goed regelen. Daarvoor zijn er twee wetten in het leven geroepen, de Data Governance Act (DGA) en de Data Act (DA) Deze wetten hebben tot doel het betrouwbaar beschikbaar stellen van data te faciliteren, kaders te stellen voor het delen van data en de rechten op toegang tot data te reguleren.

Reguliere statistieken

Op verzoek van het ministerie van Economische Zaken voerde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) een verkennend onderzoek uit naar welke statistieken, data en bronnen er bestaan over datadeling en of die beschikbaar kunnen worden gesteld. Het gaat namelijk nog om een relatief nieuw verschijnsel, schrijft het CBS: ‘’Het doel van dit onderzoek is om te inventariseren welke cijfers nu reeds beschikbaar zijn bij het CBS en welke informatie mogelijk in de toekomst kan worden verkregen over de domeinen waarop de DGA en DA betrekking hebben.’

Onder de radar

De onderwerpen over data delen, maar ook over Internet of Things en clouddiensten zijn nog niet uitgebreid opgenomen in reguliere statistieken, terwijl de ontwikkelingen steeds sneller gaan. Het CBS, maar dus ook het ministerie van Economische Zaken, wil hierover meer helderheid en vooral ook inzicht. Veel datastromen en datadeelrelaties blijven onder de radar. Overheidsorganisaties kopen data en data-analyses in bij diverse partijen, vooral in het fysieke domein, maar ze zijn niet altijd transparant over deze inkoopuitgaven. Ook is onduidelijk hoe en welke (private) data, als sensordata, luchtfoto’s en locatiedata, worden ingezet bij bepaalde diensten. Dat brengt risico’s met zich mee, was een van de conclusies uit een NWO-onderzoek naar data-inkoop door overheden, dat uitgevoerd is door de Universiteit Utrecht. Uit dat onderzoek bleek ook dat de samenwerking tussen Nederlandse overheden op het gebied van data-inkoop nog beperkt is. Collectieve inkoop komt nog weinig voor.

Potentiële databronnen

Maar statistieken over datadeling boven tafel krijgen blijkt nog niet zo eenvoudig. ‘Er is een aantal potentiële databronnen gevonden met informatie die samenhangt met de invoering van de DGA en DA. In beperkte mate zijn cijfers al direct beschikbaar. Het rapport schetst mogelijkheden voor de productie van aanvullende cijfers, hierbij is in veel gevallen nog wel onderzoek nodig naar de praktische haalbaarheid’, schrijft het statistiekbureau.

Een deel van de gevraagde informatie zal niet op korte termijn beschikbaar kunnen komen bij het CBS, is de voornaamste conclusie. Met name de grote internationale component van het onderwerp beperkt het aantal variabelen waarover het CBS al beschikt of op de middellange termijn naar verwachting kan beschikken. De grootste marktpartijen zijn over het algemeen niet Nederlandse bedrijven – datadeling vindt vaak grensoverschrijdend plaats – en vallen daardoor buiten het directe bereik van de bedrijfsstatistieken van het CBS.

Databemiddelingsdiensten

Het lijkt kansrijker om de informatiewinning op Europese schaal op te pakken, is de aanbeveling als het bijvoorbeeld gaat om de actieve databemiddelingsdiensten – partijen die zich bezighouden met het in contact brengen van datahouders (de aanbodkant) en datagebruikers (de vraagzijde). ‘Met de Europese datastrategie richt Europa zich op de Europese markt voor data. Vandaar lijkt het kansrijker om informatie over datadeelrelaties en databemiddelingsdiensten op een Europees schaalniveau te verzamelen, als bedrijven actief zijn op een Europese markt en Europese landsgrenzen niet relevant zijn voor de ontplooide activiteiten. Het CBS heeft momenteel ook geen gegevens over datadeel-overeenkomsten tussen bedrijven of instellingen.

Lees ook:

• Overheden hebben onvoldoende zicht op inkoop van data – iBestuur
• ‘Gegevenskwaliteit is een groot recht van de burger’ – iBestuur
• Houd de bestuurdersrol aantrekkelijk – iBestuur