Weinig wetswijzigingen hebben zo’n grote impact op de zorgketen als de decentralisatie van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Gemeenten en zorgaanbieders zoeken nog naar de juiste vorm van contracten, klantenstromen en de samenwerking binnen de keten. Hoe geeft u als gemeente handen en voeten aan die ‘nieuwe zorg’?
Door de decentralisatie hebben alle betrokken partijen te maken met veranderende processen, rollen, financieringsstromen en informatie. Gemeenten hebben vanuit de Wmo meer verantwoordelijkheden gekregen en zijn wettelijk belast met de regievoering over zorg. De eerste concrete ervaringen met het nieuwe stelsel worden nu opgedaan. Ook de financiële verantwoordelijkheid is verschoven; gemeenten zijn risicodragend voor de Wmo en zorgverzekeraars financieren de wijkverpleegkundigen.
Partijen binnen de lokale overheid
De contouren van het nieuwe speelveld kunnen geschetst worden, maar per regio ontstaan verschillen. Wat blijft, is dat burgers via diverse loketten en instituten hun hulpvraag stellen. Een vraagbaak die vanuit de decentralisaties extra aandacht krijgt, is het sociale wijkteam. Dat team vervult bij het inventariseren van de hulpbehoefte een belangrijke rol en vormt een cruciaal element in de visie en strategie van de gemeenten om de transformatie in het sociale domein mogelijk te maken. De uitgangspunten:
- De focus ligt op het versterken van eigen regie, zelfredzaamheid, participatie, het sociale netwerk en buurtkracht.
- Start vanuit wat mensen zelf kunnen en wat ze kunnen betekenen in de maatschappij, niet vanuit diagnoses, recht op zorg of problemen.
- Werk preventief en voorkom escalaties en hoge kosten later. De benodigde ondersteuning in het sociale domein is tijdig en proactief.
- De ondersteuning staat dicht bij de burger en zijn omgeving. Dit bevordert de sociale cohesie binnen de wijk.
- Waar ondersteuning nodig is, is die zo min mogelijk gefragmenteerd, zodat integraal maatwerk mogelijk is (één huishouden, één plan, één hulpverlener).
- De toegang voor burgers is helder, eenduidig en laagdrempelig.
- Informele zorg en collectieve voorzieningen worden optimaal ingezet.
- Dit alles vergt handelingsruimte én verantwoordelijkheid van en voor professionals, met een minimum aan bureaucratie en verantwoordingslasten.
Teambezetting
De relatie van gemeenten met de sociale wijkteams, waaronder de vorm van sturing en bekostiging, is daarmee een belangrijke bouwsteen van het nieuwe systeem in het sociale domein. De bezetting van de teams lijkt per regio sterk te verschillen. Mogelijke teamleden zijn medewerkers van Wmo-loketten, vrijwilligers, (gedetacheerde) zorgprofessionals, wijkverpleegkundigen, jeugdhulpverleners enzovoort.
Hoewel regievoerders vanuit de gemeente een andere rol hebben, kunnen zij wel deel uitmaken van het wijkteam. Zij stellen een plan van aanpak op en bewaken de samenhang tussen de verschillende vormen van ondersteuning die iemand ontvangt. Bij een enkelvoudige problematiek (bijvoorbeeld schoolverzuim van een kind of dagbesteding voor een senior) zullen regievoerders beperkt betrokken zijn. Dit verandert wanneer er sprake is van een complexe casus met meerdere knelpunten die moeten worden opgelost.
Regievoerders zorgen voor de cohesie tussen meerdere hulpverleningstrajecten en bewaken het principe van ‘één gezin, één plan, één regisseur’ (of: één huishouden, één plan, één hulpverlener).
Integraliteit en informatie
De nadruk op integraliteit, maatwerk en efficiëntie stelt eisen aan de samenwerking. Het devies is korte ‘lijntjes’ tussen burgers, gemeenten en zorgaanbieders, zodat snel kan worden geschakeld. Een passende aanpak per situatie vergt flexibiliteit van alle betrokkenen en onderling vertrouwen.
Vier tips
Hoe kan uw organisatie hierop inspelen? Vier tips die geen grote investeringen in IT-systemen met zich meebrengen:1. Breng de klantsituatie goed in beeld.
In veel regio’s zal in (de loop van) 2015 een integrale klantbenadering worden geïmplementeerd. Door de klantsituatie vooraf goed in beeld te brengen kan de samenhang tussen verschillende trajecten worden bewaakt.2. Maak duidelijk wat er met de informatie van de burger gebeurt. Geef aan met wie u welke informatie deelt en dat dit gebeurt met het grootste respect voor de privacy. Zo kweekt u vertrouwen.
3. Stem goed af wie betrokken zijn bij een cliënt. Deze informatie biedt een blijvend actueel beeld van het speelveld per regio.
4. Stel informatiesystemen open voor ketenpartners. Dit klinkt zwaarder dan het is. Binnen een aantal regio’s en gemeenten wordt al gebruikgemaakt van software die de coördinatie tussen de gemeente, de sociale wijkteams en de andere betrokkenen verzorgt.
Midden in het sociale domein
Centric maakt zich als IT-dienstverlener hard voor een goede ondersteuning van de transitie. Met ruim 330 gemeenten en een groot aantal zorgaanbieders in zowel de jeugdzorg als de VVT (verpleging, verzorging en thuiszorg) als klant, staat Centric midden in het sociale domein.
De afgelopen twee jaar heeft Centric samen met brancheorganisaties, ministeries, kennisinstellingen, in denktanks en vooral samen met haar klanten gewerkt aan een zachte landing van de decentralisaties.
Het nieuwe speelveld in de zorg heeft gevolgen voor de informatievoorziening voor beleidsmakers, burgers en professionals. Met de Suite4Sociale Regie ondersteunt Centric gemeenten bij het verbinden van de decentralisaties.
