Hoeveel van deze innovaties zien we terug in de workshops en hoe zorgen we ervoor dat al enthousiaste ambtenaren 2.0 hun ervaringen en ideeën online gaan delen?
Op de Consumer Electronics Show in Las Vegas laten de fabrikanten van elektronica, hardware en gadgets jaarlijks zien wat ze in het nieuwe jaar op de markt gaan brengen. Consumentenelektronica dus, maar ook daar zitten ook heel wat innovaties tussen die relevant zijn voor de overheid.
Met die bril op heb ik vanuit Australië de beurs “bezocht” via YouTube en wat blogs en dit is wat me is opgevallen: vier trends, wat gadgets en een paar inzichten.
Elektronicafabrikanten brengen tegenwoordige meerdere keren per jaar nieuwe producten uit en ook het aantal baanbrekende technische innovaties is nog maar moeilijk bij te houden. Toch zullen we dat als overheid moeten doen. In de eerste plaats om er zelf gebruik van te maken in onze eigen bedrijfsvoering en ten tweede vanwege onze beleidsrol, namelijk om te reguleren dan wel stimuleren.
1. In beweging: de automatisering van vervoer
Neem het thema verkeer en vervoer. De grote automerken waren aanwezig op CES 2014 en toonden allerlei nieuwigheden op het gebied van veiligheid en voorzieningen (bijv. auto’s met Android). De heilige graal is echter de zelfrijdende auto. Die ontwikkeling roept vragen op van juridische aard (in Californië denkt de overheid mee) en heeft ingrijpende gevolgen voor de logistieke sector. Overheden kunnen er zelf echter ook gebruik van maken, bijv. voor postdiensten of openbaar vervoer. Hoe gaan we deze innovatie gebruiken om Nederland verder te helpen en openbare diensten te verbeteren?
Voor innovatie op de kortere termijn is Voice Park overigens een slim idee. In Australische parkeergarages worden vrije plekken duidelijk aangegeven met een groen lampje. Iets dergelijks kan nu ook op straat: een simpele sensor in de grond inventariseert welke parkeerplaatsen er vrij zijn en via een app kan een zoekende automobilist naar een vrije plek worden geleid. Als (spoedig weer) bewoner van de Leidse binnenstad zou ik daar graag gebruik van maken!
Beweging vindt niet alleen plaats op het land, maar ook in de lucht. Op CES werden diverse nieuwe drones gepresenteerd en op Kickstarter kun je je zelfs al inschrijven voor een pocket drone die bijna in je binnenzak past. De logistieke mogelijkheden zijn ook hier enorm, inclusief alle economische kansen (Amazon loopt er al op vooruit) èn veiligheidsvraagstukken. Op verschillende plekken binnen de overheid worden al drones gebruikt, maar volgens mij staan we pas aan het begin, zeker wanneer ze als vliegende robots autonoom opdrachten kunnen uitvoeren.
En als je dat alles te hip vindt, dan is er nog altijd de fietsoplader voor je tablet of telefoon. Misschien een idee voor wijkagenten en boa’s?
2. Even printen: ieder zijn fabriek
Chris Anderson, hoofdredacteur van Wired, heeft een mooi verhaal over 3D-printers en de democratisering van productiemiddelen. Een aanrader als je deze ontwikkeling wil begrijpen. Hij vergelijkt de 3D-printers van nu met de dot-matrixprinters van dertig jaar geleden en de ontwikkeling die van ons allemaal schrijvers en uitgevers heeft gemaakt. Wat we de afgelopen jaren hebben gezien in 2D, gebeurt de komende jaren in 3D. De concepten uit de wereld van de bits worden vanaf heden toegepast op de wereld van de atomen.
Nu zijn de 3D-printers die Makerbot op CES presenteerde wel iets geavanceerder dan de eerste Epsons (je kunt bijvoorbeeld via een internetcamera de voortgang volgen), maar daar gaat het niet om. Anderson beschrijft hoe kinderen al veel meer in 3D denken (heb je ze al eens Minecraft zien spelen?) en dat iedereen met Sketchup overweg kan om een ontwerp te maken (of anders download je ze). Als je vervolgens op klikt op ‘afdrukken’, zijn er drie opties: behalve je eigen 3D-printer, kun je je ontwerp ook thuis laten bezorgen via Sculpteo of als je er 100.000 wil zoek je een Chinese fabriek via Alibaba.
De mogelijkheden om te ontwerpen en ondernemen zijn enorm. Een mooi beleidsonderwerp, maar wellicht ook handig als je een specifiek onderdeel nodig hebt om lokaal iets te repareren. Er liggen veel mogelijkheden in de zorg en er zijn zelfs 3D-voedselprinters. Wat zou jij willen printen?
3. Op het lijf: draagbare technologie en virtuele werkelijkheid
Er was op CES 2014 veel aandacht voor scherpere en buigende televisieschermen en uiteraard waren er nieuwe telefoons, tablets en phablets in allerlei formaten, maar hét thema in de consumentenelektronica is draagbare technologie, ofwelwearables. Vaak zijn het horloges of polsbanden, wel of niet verbonden met je telefoon, incl. stappentellers en allerlei sensoren. Google Glass kennen we, maar Epson heeft een vergelijkbare bril voor professioneel gebruiken. In de game-wereld gaan ze nog een stapje verder met virtuelewerkelijkheidsbrillen (bijv. Oculus Rift) en sensorpakken zodat je je hele lichaam kunt gebruiken in het spel.
Langzamerhand is het mogelijk om allerlei beweging in de echte wereld te vangen en naar de digitale wereld te brengen (zoals Microsoft Kinect, oogvolgsystemen) en om de werkelijke wereld aan te sturen of aan te vullen met digitale mogelijkheden. Van sensors tot augmented reality, de interactie tussen realiteit en digitaliteit groeit en komt dichter op ons lijf te zitten. Er ontstaan meer mogelijkheden om informatie bij te hand te hebben (voor inspecteurs bijvoorbeeld) en om op afstand beweging over te brengen (chirurgen zijn daar al mee bezig).
Als dit qua techniek te ver van je bed is, dan is er nog een ander leuk nieuwtje: de Philips Screeneo is een videoprojector (beamer) die maar tien centimeter van de muur hoeft te staan. Hij draait Android (inclusief YouTube) en de LED’s hoeven maar zelden te worden vervangen. Is dat even handig voor al die overheidsvergaderzalen!
4. Alles verbonden: het internet van alles
“Iedereen verbonden”, dat was de terminologie van web 2.0. Tegenwoordig zijn niet alleen mensen met elkaar verbonden maar steeds vaker ook alle apparaten. Opvallend op CES 2014 was dat elk apparaat, van tandenborstel tot je koffiekopje via wifi of bluetooth verbonden is met het internet en vervolgens weer met je telefoon of tablet. Als je apparaat niet via je telefoon bestuurd kan worden, dan tel je niet mee in 2014. Google kondigde onlangs aan dat het voor ruim 3 miljard dollar de slimme thermostaat Nest heeft gekocht, zodat straks ook je huis doorzoekbaar is en door de NSA bekeken kan worden.
Het internet der dingen, of volgens Cisco “the internet of everything”, begint al concreet vorm te krijgen. Een interessant maar ook wel een beetje eng voorbeeld is Mother, een manier om allerlei voorwerpen te voorzien van een sensor zodat je kunt volgen waar ze zijn en of ze gebruikt worden. Langzamerhand wordt alles wat we gebruiken, dragen en om ons heen hebben verbonden en kan daarmee ook gevolg worden: door jezelf, door je organisatie, door weet ik wie. Ook hier liggen weer veel mogelijkheden maar evenzovele vragen. Welk idee komt bij jou boven drijven?
En wat viel nog meer op?
Tot zover de vier trends die ik uit CES 2014 heb gehaald. Het zijn thema’s die al een tijd spelen, maar nu concreet worden en op het punt staan om grote gevolgen te hebben. Combineer deze vier trends en je hebt een springvloed van vernieuwing. De grote vragen zijn:
- Waar moeten we onze rol pakken als overheid om te stimuleren dan wel reguleren?
- Hoe kunnen we deze nieuwe mogelijkheden gebruiken om ons werk beter te doen?
Wie zijn er met deze vragen bezig? Waar testen we deze technieken en vertalen we ze naar de Nederlandse overheid? Mogelijkheden en ideeën genoeg, maar wie brengt ze naar de praktijk?
Behalve deze trends vielen me nog een paar zaken op. Ten eerste: gezondheid was een groot thema, maar milieu niet (terwijl daar toch best een link te leggen is). Ook opvallend: een Bitcoin-marktplaats was aanwezig en heeft zaken gedaan op de beurs. En ik weet niet waarom, maar ik kwam erg veel Franse bedrijven tegen. Maakt Frankrijk een innovatiespurt mee?
Tenslotte: ik was natuurlijk niet zelf op de beurs. Ik zit nog steeds in Australië (tot het eind van de maand) en mijn bezoek is dus geheel virtueel. Het aantal bronnen om een indruk te krijgen van de beurs is echter enorm. Uiteraard zijn de grote media aanwezig en de beurs zet zelf o.a. alle presentatie online, maar wat me opviel was hoeveel bloggers en vloggers er rondlopen en ieder op hun eigen creatieve manier verslag doen. Mijn favoriet is Marques Brownlee, maar er waren er nog veel meer die live verslag deden vanaf de beursvloer. Ter vergelijking: ga even op YouTube zoeken naar het iBestuur Congres …
Een mooie uitdaging dus voor de aankomende Dag van de Ambtenaar 2.0: Hoeveel van de bovenstaande innovaties zien we terug in de workshops en hoe zorgen we ervoor dat al enthousiaste ambtenaren 2.0 hun ervaringen en ideeën online gaan delen?
