Coalition of the Willing: ‘Club waar je open kennis kunt delen’

Staatssecretaris Raymond Knops tijdens de Talinn Digital Summit 2021: ‘Als je echt impact wilt hebben, moeten we ons verenigen.’ | Beeld: Aron Urb

De Coalition of the Willing werkt samen op de thema’s digitale identiteit, AI, grensoverschrijdende diensten, data en open source systemen. Het gebeurt steeds meer dat landen samenwerken. Zo is er de Three Seas Initiative waarin landen rondom de Adriatische Zee, de Zwarte Zee en de Oostzee samen werken aan digitale uitdagingen. Ook Brussel moedigt samenwerken aan want we gaan van een nationale digitale infrastructuur naar een globale infrastructuur, waarbij samenwerking tussen overheden en de private sectoren het buzzwoord is. Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen kondigde in september in haar jaarlijkse State of the Union niet voor niets de Global Gateway aan waarmee de Europese Unie de wereld wil verbinden. Met de Coalition of the Willing willen de samenwerkende acht lidstaten ook voorwerk doen voor voorstellen waar de Europese Commissie (EC) ongetwijfeld mee komt. Naast ‘klimaat’ is de komende jaren ‘digitaal’ de grootste prioriteit in Europa.

Digitaal kompas 2030

Eerder al presenteerde de EC het Digitaal kompas 2030. Voor het komende decennium, de Digital Decade, staan doelen centraal als: 80 procent digitale geletterdheid, 20 miljoen ICT-specialisten in de EU, 7, 5 procent van de Europese bedrijven maakt gebruik van clouddiensten, big data en AI. Om zover te komen stelde de EC in september voor om de lidstaten te monitoren. Er moet een Digital Economy Society Index komen die de digitale vooruitgang per lidstaat meet. Ook stelt de EC een jaarverslag voor, waarin de commissie de voortgang beschrijft en aanbevelingen doet: de European State of the Digital Decade. Verder staat in de plannen een meerjarige strategische routekaart en een jaarlijkse evaluatie, inclusief een systeem om achterblijvers vooruit te helpen. Ook stelt de EC een systeem voor om meerlandenprojecten te ondersteunen, iets wat de EC nu al promoot en precies wat de Coalition of the Willing al doet.

Knops: “Overheden staan meestal niet bekend als de grootste innovators, dat ligt meer bij marktpartijen.”

Het doel van de coalitie is het versnellen van ontwikkelingen en innovaties. In de coalitie werken Estland en België samen aan de mensgerichte instrumenten op het gebied van AI. Portugal en Denemarken werken aan digitale diensten die naadloos over de grens aansluiten. Duitsland en Frankrijk werken aan de ontwikkeling van data en open source systemen. En Nederland en Finland werken aan de ontwikkeling van de digitale identiteit. Juist het vraagstuk van de digitale identiteit bracht Knops ertoe om over de grens te kijken. Knops: “Er lopen allerlei initiatieven, en in gesprekken met Estland, Duitsland en Frankrijk werd mij duidelijk dat als je echt impact wilt hebben, we ons moeten verenigen.” Bij de start, een kleine twee jaar terug, was het nog lastig om iedereen bij elkaar te krijgen. Maar inmiddels, met politieke rugdekking na overleggen tussen de bewindslieden van de acht landen, zijn de ambtelijke werkgroepen aan de slag en ontmoeten zij elkaar een keer per halfjaar. Het gaat om een informele manier van werken, benadrukt Knops.

Soort vriendenclub

Tijdens die bijeenkomsten bekijken de ambtenaren onder meer welke oplossingen andere lidstaten hebben voor dezelfde uitdaging. Daarbij kunnen zij gebruikmaken van publieke én private netwerken, want het gaat het juist om die combinatie, vertelt Knops. Elkaars overheden kennen de deelnemende landen wel, maar alleen elke afzonderlijke overheid weet wat er in eigen land speelt en wat er daar door de markt aan diensten en kennis wordt aangeboden. Via de ambtelijke netwerken wordt die informatie ook voor andere landen beschikbaar gesteld. “Want”, aldus Knops, “de overheid is een belangrijke speler, maar overheden staan meestal niet bekend als de grootste innovators, dat ligt meer bij marktpartijen.”

Indrek Õnnik: “Ons belang is dat we goede en meer kennis krijgen van geavanceerde datasets.”

Dat zien andere lidstaten ook zo, zegt het hoofd Global Affairs van het ministerie van Economische Zaken in Estland, Indrek Õnnik, die uitsluitend lof heeft voor het initiatief van Knops. Õnnik: “Het is bij wijze van spreken een soort vriendenclub waar je open kennis kunt delen. Ons belang is dat we goede en meer kennis krijgen van geavanceerde datasets bijvoorbeeld. Ook in chatbots zijn we heel erg geïnteresseerd.” Want een van de ontwikkelingen van de toekomst in Estland is dat de digitale staat – 99 procent van de overheidsdiensten is digitaal te krijgen – ook via de stem geactiveerd kan worden, een soort Siri.

Ook bij andere EU-lidstaten is belangstelling voor de werkgroepen, bleek op de Tallinn Digital Summit. Tijdens de top toonden de Ieren volgens Knops interesse in het werk van de Coalition of the Willing, Ook de Engelsen, die na hun EU-brexit uiteraard wel willen samenwerken op allerlei beleidsterreinen, hebben gevraagd om het delen van informatie en kennis, en volgens Knops is dat geen enkel probleem. Dat is immers de bestaansreden van Knops coalitie: kennis delen en verbinden. Dat heeft al tot resultaten geleid. Op 23 september ondertekenden Nederland en Duitsland een samenwerking op het gebied van digitale identiteit. Ze gaan aan de slag met het delen van voorbeelden en werkwijzen en met een grensoverschrijdende pilot om identiteitsgegevens te delen bij bijvoorbeeld het boeken van een hotel. De technische, wetgevende en operationele ervaringen vormen de input voor een gecoördineerde aanpak in heel Europa. Knops: “Duitsland loopt voorop op dit domein in Europa en de samenwerking met Nederland zorgt voor snellere vooruitgang.”