Corona maakt glashelder dat de digitale wereld al langer de echte realiteit is, verrijkt met fysieke elementen.
Corona werkt als maatschappelijke contrastvloeistof. Het laat je zien wat er al langer is, maar wat je eerder nog niet zo zag.
We dachten met elkaar dat de fysieke wereld de echte werkelijkheid is, aangevuld met wat digitale situaties. Corona maakt echter glashelder dat de digitale wereld al langer de echte realiteit is, verrijkt met fysieke elementen. De online MKB-platforms schieten als paddenstoelen uit de grond en ja, voor het laatste stukje van de keten komt er nog een vrachtwagentje bij je thuis langs. Handiger dan ooit, want je zit toch al thuis te werken. En zo nog honderd voorbeelden. ‘Digital first’. Dat maakt het cybervraagstuk zo indringend. Want het gaat over alles van ons echte leven. Dat de beoogde fysieke Overheidsbrede Cyberoefening 2020 door corona nu een virtuele exercitie wordt, vind ik dan ook pure winst. Daarmee wordt-ie pas echt.
Vitale infrastructuur
Wat ik zie, is dat in de wereld van cyberveiligheid nog steeds wordt gesproken over vitale infrastructuur en vitale organisaties. Ik begrijp dat niet zo goed. Zeker, cyber is een statelijk gevecht; zeker, het gaat over IT, kennis, gedrag, inkoop, et cetera. Maar zo langzamerhand is toch álles vitaal zeg. Naarmate de realiteit van ‘digital first’ uitwaaiert tot in de uithoeken van jouw en mijn leven, naar die mate is ons dagelijks bestaan in cybertechnische zin vitaal. En in morele zin. Je doet mijns inziens een cyberoefening primair met het oog op de bescherming van en waardering voor onze democratisch verankerende grondrechten.
De kracht van AI
Niet meer het lamleggen van dienstverlening door hackers staat centraal, maar het ongemerkt infiltreren in netwerken om zo informatie weg te sluizen en controle over te nemen om de samenleving te ondermijnen. En mind you, dat wordt gemiddeld pas ontdekt na 82 dagen, in cybertermen is dat een halve eeuwigheid. AI is daarbij een krachtig hulpmiddel: ik noem, als voorbeelden, phishingmails met het stemgeluid van de CEO, voorspellen van wachtwoorden op basis van hacks, en AI-malware die in staat is zelfstandig binnen te dringen en zich voortdurend aan te passen zodat het uit het zicht blijft van security software. Logischerwijs gaan vanuit protectie en verdediging ook alle ballen op AI. Denk alleen al aan het betrouwbaar voorspellen waar cyberaanvallen gaan plaatsvinden waardoor de schade op voorhand kan worden beperkt. En dat voor die defensie alle partners zoals overheden, bedrijven, kennisinstellingen en burgers, intensief moeten samenwerken hoeft nauwelijks betoog. Werken aan cyberveiligheid is een ecosystemische activiteit. Beter, een pró-activiteit.
Collectief van Offensie
Ooit hadden we een Departement van Oorlog, in 1959 ging dat op in het Ministerie van Defensie. Wellicht wordt het tijd voor zoiets als een Collectief van Offensie. Trouwens gek dat dit laatste woord niet bestaat, de contramal van defensief is toch offensief? Lang geleden bestond dit woord wel als een vernederlandsing van het Franse offenser, het betekende ooit belediging. En dat is precies waarom de Overheidsbrede Cyberoefening 2020 zo waardevol is: je laat je democratie toch niet beledigen?!
Jan van Ginkel is ambassadeur van de Overheidsbrede Cyberoefening 2020 en concerndirecteur provincie Zuid-Holland
Overheidsbrede Cyberoefening
Op maandag 26 oktober wordt de (online) Overheidsbrede Cyberoefening gehouden, georganiseerd door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Trailer Overheidsbrede Cyberoefening
Lees ook het magazine Overheidsbrede Cyberoefening en Webinars
In oktober, tijdens Alert Online en de Europese maand van de cybersecurity, organiseren onder meer gemeenten, provincies en waterschappen diverse webinars onder de naam ‘Overheidsbrede Cyberwebinars’. Tijdens deze online sessies delen bestuurders en professionals uit verschillende overheidslagen hun lessons learned. Wat hebben zij het afgelopen jaar gedaan aan cyberveiligheid? Wat zijn hun best practices als het gaat om oefenen met cyberincidenten? Welke invloed heeft het coronavirus en het thuiswerken op de organisatieveiligheid?
In aanloop naar de bijeenkomsten in oktober, wordt op de website van iBestuur een aantal verhalen en blogs geplaatst met bestuurders en beslissers bij de (lokale) overheid. De verhalen en blogs zijn/worden in eerste instantie geplaatst op de website van digitaleoverheid.nl.
