Couleur locale in de Woo-kwestie

De VNG vindt de Wet open overheid (Woo) ‘onuitvoerbaar en duur’ en noemde het aannemen van het initiatiefwetsvoorstel van GroenLinks en D66 door de Tweede Kamer in april ‘slecht nieuws voor gemeenten’. De belangenorganisatie tracht nu de Eerste Kamer zo ver te krijgen dat deze de wet, bedoeld als verbeterde opvolger van de verouderde Wet openbaarheid van bestuur (Wob), torpedeert.

Een flink aantal fracties in gemeenteraden, niet alleen van GroenLinks en D66, maar ook van PvdA en SP en enkele lokale partijen, keurt het optreden van de VNG af en wilde weten hoe hun college erover denkt. Opmerkelijk is dat ze zich bijna allemaal voor hun vragen laten inspireren door ‘een stukje over Haagse beslommeringen’ dat wekelijks op de website van Vrij Nederland verschijnt. Auteur Max van Weezel zette er 22 april ‘Hoe de machtigste lobbyisten deze week een smadelijke nederlaag leden’ boven en sloot zijn stukje af met: ‘Benieuwd in welk achterkamertje de wet Open Overheid uiteindelijk om zeep zal worden gebracht.’

Reactietermijnen

In minimaal 26 gemeenten werden schriftelijke vragen gesteld, in totaal 27 maal. In Haarlem namelijk hadden D66, GroenLinks, PvdA en SP op 4 mei B en W bevraagd en kwam de lokale eenmansfractie Trots Haarlem twee weken later op het idee het nog eens dik over te doen. De ene gemeente is sneller met antwoorden dan de andere. Den Bosch was met dertien dagen het snelst.

“Wij steunen het standpunt van de VNG,” schrijft het Bossche college aan de raad. Die boodschap hebben alle colleges. Groningen: “Het college heeft niet bewust ingestemd met de activiteiten die de VNG ten aanzien van dit dossier heeft ingezet, maar onderschrijft de zorgen en de argumenten die door de VNG worden gehanteerd.” Ook Eindhoven wil VNG niet tot de orde roepen. “Wel gaan wij ons oriënteren in Scandinavië waar wetgeving met een vergelijkbaar doel zou bestaan, hoe deze op een praktische manier in de praktijk wordt gebracht.” En Tilburg liet de gemeenteraad 23 mei weten: “De raadsvragen […] kunnen wij niet beantwoorden binnen de termijn van (uiterlijk) vier weken, die daarvoor in het Reglement van orde wordt gesteld. Omdat nader onderzoek nodig is, zullen wij de vragen uiterlijk op 24 juni 2016 beantwoorden.” Het werd 21 juni. Ook Arnhem had meer tijd nodig en liet 16 juni weten: “Het beantwoorden van uw vragen vergt de nodige verdieping in inhoud en argumentatie rond het wetsvoorstel Wet open overheid.”

Hieronder een overzicht. De vragen en antwoorden vindt men door op een datum te klikken.

Daarbij nog de volgende opmerkingen:

Niet op elk document staat een datum. De datum in het overzicht kon dan worden afgeleid uit andere informatie op de gemeentelijke website.

GroenLinks in Amsterdam stelde niet alleen vragen, maar diende met D66 ook een motie in die tijdens de raadsvergadering van 2 juni met een grote meerderheid werd aangenomen. Die motie vindt u hier.

In Utrecht nam de raad geen genoegen met de antwoorden van het college, dat niet van zins was zich in te spannen om de VNG-lobby te stoppen. B en W kregen vervolgens bij motie van GroenLinks, D66 en SP, die ook een grote meerderheid kreeg, daartoe de opdracht. Naar de motie.

De in Boxmeer door de SP gestelde vragen maken melding van een motie over transparant besturen die de Progressieve Kombinatie in oktober vorig jaar indiende en weer terugtrok. Dat laatste omdat B en W de motie als collegebesluit overnamen. Zie de motie.

Het hier gepresenteerde overzicht zal de komende tijd worden geactualiseerd en eventueel uitgebreid.

——————
UPDATES
——————

29 juni:
De gemeenteraad van Enschede heeft 27 juni B en W per motie opgedragen de VNG te laten weten dat deze niet namens Enschede optreedt, de vereniging te verzoeken de lobby tegen de Wet open overheid te staken en daarentegen ‘volop in te zetten op het gezamenlijk beter maken van deze wet’. De motie was ingediend door de fracties van D66, GroenLinks, PvdA en Burgerbelangen Enschede en werd met 25 tegen 13 stemmen aangenomen. Opmerkelijk: de vijfkoppige fractie Burgerbelangen Enschede stemde voor, op een afwezig lid en fractievoorzitter Niels van den Berg na. Die stemde tegen, maar was dat niet. De tegenstem was een vergissing. Desgevraagd spreekt hij van ‘een onachtzaam moment’. Naar de motie.

5 juli:
De Haarlemse gemeenteraad heeft vorige week zijn steun voor de Wet open overheid uitgesproken. B en W moeten dit raadsstandpunt per brief overbrengen aan de VNG. Een motie hierover was aanvankelijk ingediend door D66, GroenLinks, PvdA en SP, en later mede ondertekend door Trots Haarlem en de ChristenUnie, op de laatste na allemaal fracties die eerder raadsvragen hadden gesteld. Verder stemden CDA en drie lokale partijen voor. De tien fracties die de motie steunden hebben 33 van de 39 raadszetels.

11 juli:
Ondanks verzet door het college heeft de raad van Leiden vorige week met zo’n driekwart meerderheid een motie van GroenLinks en D66 aangenomen die B en W verzoekt zich van de VNG-lobby te distantiëren en ‘een eigen positief standpunt in te nemen ten aanzien van de Woo’. Dat standpunt moet het college ook aan de Eerste Kamer overbrengen, evenals het standpunt ‘dat de kosten bij het Rijk moeten komen te liggen’. Hier stemden CDA en ChristenUnie tegen, net als de VVD.

13 juli:
Het college van Burgemeester en Wethouders van Amsterdam heeft de Eerste Kamer in een brief laten weten achter de uitgangspunten van de Woo te staan en het oneens te zijn met de VNG-lobby tegen de wet. Het college vindt dat overheden meer werk moeten maken van openbaarheid en acht de initiatiefwet als opvolger van de verouderde Wob daarvoor een geschikt instrument. Ze is helemaal niet ‘volstrekt onuitvoerbaar’, zoals de VNG stelt. Ook is geen sprake van omvangrijk misbruik. Het gaat maar om ‘relatief weinig’ gevallen. Daarom, dat is wel een punt van kritiek op het wetsvoorstel (en op de Wob-reparatiewet van minister Plasterk, die de eerste Kamer 12 juli aannam), is voor het schrappen van de dwangsom bij te laat beslissen geen aanleiding. Indieners van een legitiem verzoek wordt nu een stok achter de deur ontnomen, die ‘in sommige gevallen ook nodig is’.
Met de brief voert het college een motie uit van GroenLinks en D66, die de gemeenteraad begin juni met ruime meerderheid aannam.
Inmiddels heeft het ook de antwoorden naar de raad gestuurd van schriftelijke vragen die 25 april waren gesteld.

15 juli:
Het was woensdag precies twee maanden geleden dat GroenLinks en D66 in de gemeenteraad van Arnhem schriftelijke vragen stelden aan het college van B en W over de Wet open overheid en de lobby van de VNG daartegen. Op 16 juni liet het college de raad weten dat de beantwoording ‘de nodige verdieping in inhoud en argumentatie rond het wetsvoorstel Wet open overheid’ verlangt. Maar: “U kunt de beantwoording uiterlijk binnen vier weken na heden tegemoet zien.” Dat was dus uiterlijk woensdag. Vanochtend waren de antwoorden nog niet tot de Arnhemse website doorgedrongen.

In Den Haag kwamen de raadsvragen, ook van GL en D66, ruim een week eerder dan in Arnhem, op 4 mei. Hier was de ‘uiterste datum van beantwoording’ 31 mei:

Althans, dat was aanvankelijk de uiterste datum voor de beantwoording, maar ‘uiterst’ is rekbaar. Bijna zes weken na de uiterste datum volgde een ‘uitstelbericht’:

De uiterste datum is naar eind augustus opgeschoven. Er is meer tijd nodig voor ‘interne afstemming’, zo blijkt uit dat uitstelbericht.

18 juli:
In een motie heeft de gemeenteraad van Groningen zijn steun uitgesproken voor de doelstellingen van de Woo en het college gevraagd ‘binnen de VNG haar invloed aan te wenden om de invoering van de wet open overheid te bevorderen’. De motie was ingediend door GroenLinks en D66 (die eerder schriftelijke vragen hadden gesteld) en de Stadspartij. Ze werd met 33 stemmen vóór en 6 tegen (van VVD en CDA) aangenomen. Burgemeester Peter den Oudsten zei dat het college de Woo ook ondersteunt en deze snel ingevoerd wil zien, maar verklaarde ook de zorgen van de VNG voor ‘administratieve kostenverhogende rompslomp’ te delen. Hij zou de VNG evenwel aansporen zich tot dat ene punt te beperken.

14 september:
Nadat het Haagse college van B en W de gemeenteraad op 7 juli had laten weten dat voor de beantwoording van 4 mei gestelde vragen meer tijd nodig was vanwege ’interne afstemming’, maar dat de antwoorden ’uiterlijk 30 augustus’ zouden komen, was het 13 september zo ver. Er is in de residentie 132 dagen over afgestemd en op gebroed alvorens burgemeester Van Aartsen de raad informeerde. De antwoorden vertonen grote gelijkenis met antwoorden in andere gemeenten.

Lees ook het artikel Woo of aangepaste Wob? uit iBestuur magazine 19