Na de VVD heeft ook de SP haar verkiezingsprogramma, onder de titel Super Sociaal, gepresenteerd. Op digitaal gebied kiest de partij voor een idealistische koers: burgers beschermen tegen Big Tech, privacy versterken en digitale rechten terugveroveren. Mooie doelen, maar zijn ze ook haalbaar? De intentie is goed. De uitvoering is lastiger dan gedacht.
De belofte: meer grip op Big Tech en meer privacy
De SP wil grootschalige dataverzameling en gepersonaliseerde advertenties verbieden. Dat klinkt als een krachtige vuist tegen het verdienmodel van Big Tech, waarin onze gegevens de brandstof zijn. Maar er zit een addertje onder het gras: bijna alle gratis online diensten draaien op dit model. Denk aan Google, Facebook, Instagram, YouTube. Zonder dataverzameling werken deze diensten niet.
Een nationaal verbod op gepersonaliseerde advertenties zonder internationale samenwerking is daarom niet alleen technisch lastig, maar ook economisch onhaalbaar. Het internet laat zich niet heruitvinden binnen onze landsgrenzen.
Mooie ideeën, technisch onrealistisch
De SP wil ook leeftijdsverificatie zonder opslag van persoonsgegevens. Dat klinkt privacyvriendelijk, maar is technisch tegenstrijdig: om iemands leeftijd te controleren zonder gegevens op te slaan, heb je geavanceerde cryptosystemen nodig die nog lang niet breed inzetbaar zijn. Ironisch genoeg vereisen dergelijke systemen méér gevoelige infrastructuur dan het probleem dat ze willen oplossen.
Een ander punt is het “recht op gegevensverwijdering, inclusief gedeelde data”. Alsof data zich als een boek laat verwijderen uit alle bibliotheken. In werkelijkheid is data vaak verspreid over meerdere systemen, al verwerkt in algoritmes, of opgeslagen in back-ups. Echt verwijderen is technisch gezien onmogelijk.
En tot slot: het idee dat “altijd een mens betrokken moet zijn bij algoritmische besluiten” klinkt als een garantie op eerlijkheid. De realiteit is dat overheden jaarlijks tientallen miljoenen beslissingen nemen, het merendeel zonder menselijke tussenkomst, bijvoorbeeld over belastingen en verkeersboetes. Alles handmatig controleren is onhaalbaar zonder enorme vertragingen en torenhoge kosten.
Wat wél kan: slimme, haalbare stappen
In plaats van te mikken op een volledig “ander internet” kunnen we in Nederland beginnen met kleinere, realistische maatregelen die wél werken:
- Strengere handhaving van de bestaande privacywetgeving (zoals de AVG)
- Transparantie over welke algoritmes de overheid gebruikt en hoe ze werken
- Investeren in digitale vaardigheden van burgers
- Publieke alternatieven ontwikkelen voor essentiële digitale diensten, zoals een overheidsmaildienst of veilige sociale media voor communicatie met de overheid
Daarnaast kan Nederland in EU-verband meer impact maken. Denk aan lobbyen voor betere regulering van techbedrijven via Europese wetgeving, zoals de Digital Services Act en de Digital Markets Act. Die regels gelden voor de hele interne markt en hebben al effect op het gedrag van grote platforms.
Het doel is goed, de route moet realistischer
De SP wil de macht van Big Tech inperken en de burger beschermen in een steeds digitaal wordende wereld. Daar valt weinig op af te dingen. Maar de voorgestelde oplossingen gaan voorbij aan de technische en economische realiteit.
Net als bij de VVD zien we hier een bekend patroon: goede bedoelingen die dreigen te stranden in onnodig dure ontwikkelingen zonder resultaat. Juist door kleiner te denken en te bouwen op wat wél werkt, kunnen we de digitale wereld voor iedereen eerlijker en veiliger maken.
Lees ook:
