De digitale oorlogsvoering van de regering Trump
De Strafhof-casus is de zoveelste stap in de digitale oorlogsvoering van de regering Trump, waarbij met name Europa het doelwit is. Je zou er bijna een Godwinnetje tegenaan kunnen gooien. Want ook nu zien we een democratie in korte tijd veranderen in een dictatuur.
Met het afsluiten van het emailaccount door Microsoft van de aanklager van het Internationaal Strafhof is duidelijk geworden dat Amerikaanse Big Tech zich als wapen laat gebruiken door de regering Trump. Microsoft stelt ter geruststelling dat niet de hele dienstverlening aan het Strafhof is stopgezet, maar alleen het privé e-mailadres van de aanklager. Dat maakt de casus er niet minder ernstig om. Het geeft ook een wrange klank aan de woorden van Brad Smith, Vice-president en Chair van Microsoft, amper 2 weken geleden in een interview met Euronews, waar hij aangaf digital stability te willen bieden in tijden van geopolitical volatility.
Big Tech dus als hulp-sherrif van Trump, aldus de Dutch Cloud Community, die zich afvraagt who or what is next? Blijkbaar kunnen email accounts, maar ook cloud- en softwarediensten worden geblokkeerd, zonder dat enig juridisch verweer mogelijk is. De push-button power van de VS, zoals NSC-kamerlid Six Dijkstra het omschreef tijdens het debat in de Tweede Kamer over de digitale soevereiniteit van de overheid, is harde realiteit geworden.
Digitale oorlogsvoering
De Strafhof-casus is de zoveelste stap in de digitale oorlogsvoering van de regering Trump, waarbij met name Europa het doelwit is. Bijgaand een chronologisch overzicht van de meest in het oog springende stappen:
Vance dreigt met vertrek uit NATO bij EU sancties richting X
Tijdens de verkiezingen dreigt dan nog kandidaat Vice-president JD Vance dat de VS uit de NAVO stappen als de EU mogelijke sancties richting het platform X neemt. Dit mede naar aanleiding van een serie onvriendelijkheden tussen toenmalig Eurocommissaris Thierry Breton en Elon Musk.
Meta stopt met moderatie content op sociale media
Nog voor de Trump regering is geïnstalleerd besluit topman Mark Zuckenberg van Meta dat Facebook en Instagram een platform moeten zijn voor “vrijheid van meningsuiting”. Om die reden stopt hij met factchecken. Vooralsnog geldt dit alleen in de VS, maar de vrees is dat dit ook in Europa zal geschieden. Meta volgt hiermee X, dat na de overname door Musk ook gestopt is met modereren. In Nederland schijnt voor X nu nog 1 moderator actief te zijn.
Toezichthouders Datadeal VS-EU weggestuurd
Nadat de Trump regering op 20 jan is geïnstalleerd volgt krap 2 weken later het ontslag van leden van de Privacy and Civil Liberties Oversight Board (PCLOB), die toezicht houdt op het Transatlantic Data Privacy Framework. Dit akkoord is de basis voor de overdracht van persoonsgegevens van Europese overheden en bedrijven naar techbedrijven in de VS, bijvoorbeeld bij het gebruik van cloudoplossingen.
Verwijderen van wetenschappelijke data
De regering Trump blijkt meteen in de eerste weken na zijn aantreden begonnen te zijn met het verwijderen van wetenschappelijke data. Met name data over gender en het klimaat worden actief offline gehaald. Inmiddels zijn buiten de VS allerlei wetenschappers bezig om deze data een veilige haven te bieden en is men zichzelf ook bewust van het risico van opslag van wetenschappelijke data op Amerikaanse servers.
Vance ageert tegen over-regulering van AI door de EU
Op de AI-top in Parijs ageert Vance fel tegen wat hij noemt excessive regulation of AI. Hij heeft niks op met de risicomijdende aanpak van de EU omdat de VS voorstander is van een hands-off benadering van innovatie.
Vance wijst Europa op de “crisis within”
Een week na de AI Top wijst Vance tijdens de jaarlijkse VeiligheidsConferentie in München op de crisis within. Europa’s vijanden zijn niet Rusland of China, maar het gebrek aan vrijheid van meningsuiting en de censuur en uitsluiting van bepaalde politieke partijen, vooral aan de rechterkant van het politieke spectrum.
Trump’s memorandum om Big Tech geen strobreed in de weg te leggen
21 feb 2025 stelt Trump in een memorandum dat big tech zorgt voor innovatie en inkomsten voor Amerikaanse burgers, maar dat dit wordt gehinderd door extra-territoriale regelgeving van met name de EU. Specifiek doelt Trump hiermee op regelgeving als de DMA en de DSA. Inmiddels heeft de EU boetes uitgedeeld aan Apple en Meta op basis van de DMA. Maatregelen op basis van de DSA laten nog op zich wachten, en liggen gevoelig gezien de geuite dreigementen van Vance over sancties richting X.
Big Tech lobby tegen AI Code of practice
Hoewel Big Tech altijd al een vaste voet tussen de deur heeft gehad in Brussel, is het verzet dat geboden wordt tegen AI regelgeving bijzonder. Op 2 mei 2025 zou de EU een Code of Practice presenteren voor Generatieve AI, maar deze deadline lijkt niet te zijn gehaald. Volgens ingewijden heeft Big Tech, met ruggensteun van de regering Trump, een te grote invloed gehad op het proces.
Nog meer
Deze lijst kan ongetwijfeld nog worden aangevuld, bijvoorbeeld met de beperkingen die de EU ervaart bij de aanschaf van NVIDIA-chips voor haar AI fabrieken, de controle van social media van buitenlanders bij binnenkomst van de VS, of de confiscatie van federale databases door DOGE. Duidelijk is dat de casus van het Internationaal Strafhof past in een patroon, waarbij de regering Trump data, AI en Big Tech gebruikt als instrument voor haar beleid. Europa en Nederland moeten niet naïef zijn en zo snel mogelijk werk maken van hun digitale autonomie. Europarlementariërs als Bart Groothuis (VVD) en Kim van Sparrentak (GL-PvdA), en onderzoeker Marietje Schaake hebben hiervan recent nog in Nieuwspoort de urgentie onderstreept. Hopelijk heeft het kabinet meegeluisterd en krijgt digitale autonomie een prominente plaats binnen de eerdaags te verschijnen Nederlandse Digitaliseringsstrategie.
Lees ook:
Road to summit
De toenemende geopolitieke spanningen – mede door de gewijzigde koers van de VS – staan centraal tijdens het symposium ‘Digitale autonomie van de Nederlandse overheid’ dat op 4 juni door Highberg, Red Plume en de Universiteit Leiden georganiseerd wordt in Den Haag.
