Wat gebeurt er al in Europa op het gebied van soevereine cloud? Op 18 juni organiseerden Dutch Cloud Community en Centre of Excellence for Data Sharing & Cloud (CoE-DSC) / TNO een bijeenkomst in Nieuwspoort over verschillende Europese cloudinitiatieven.
Marktaandeel neemt af
Europa heeft zich lang netjes gevoegd naar de mogelijkheid om clouddiensten van elders af te nemen. Pas langzaam drong het besef door dat we daarmee het geld naar buiten de EU brachten, niet investeerden in eigen infrastructuur of kennis en dat deze vorm van outsourcen risico’s met zich meebracht. Zo introduceert Simon Besteman van de Dutch Cloud Community, de branchevereniging voor de Nederlandse cloud-en internetdiensten, het thema van deze bijeenkomst: de Europese cloud.
Bjorn Hakansson, werkzaam bij TNO, vertelt dat het lokale marktaandeel van Europe cloudaanbieders al sinds 2020 gestaag afneemt. Reden voor TNO om het Center of Excellence for Data Sharing & Cloud op te zetten. In het Draghi-rapport worden IPCEI-projecten genoemd als middel om de Europese industrie te verbeteren. Het acroniem zal deze middag vaker voorbijkomen en staat voor Important Project of Common European Interest, een subsidie-instrument van de Europese Commissie. In dit geval gaat het om IPCEI’s in het kader van de Next Generation Cloud Infrastructure and Services (IPCEI CIS). Onder Trump heft het onderwerp aan urgentie gewonnen: publieke organisaties zien zo langzamerhand in dat er risico’s kleven aan het volledig leunen op Amerikaanse bedrijven.
Digitale kolonie
Econoom Cristina Caffarra, mede-initiatiefnemer van Eurostack, heeft zowel de Europese Commissie als big tech bijgestaan in grote mededingingszaken. Het levert Europa niks op, zegt ze nu. Ook met regulering weet Europa geen level playing field te bereiken. ‘De platforms zijn te machtig.’ Terwijl rechtszaken zich richten op één laag van de stack, meestal de applicatielaag, hebben de hyperscalers zich diep in de infrastructuur genesteld. Daardoor is Europa, in de woorden van Caffarra, een digitale kolonie geworden. Voor haar is het ondenkbaar om daarmee genoegen te nemen.
Van de lidstaten zijn alleen Frankrijk en Duitsland duidelijke voorstanders van Eurostack, een Europees initiatief van een brede coalitie van juristen, academici, politici en bedrijven om de hele stack heen tot een onafhankelijke en soevereine Europese IT-infrastructuur te komen. In het noorden zien ze het probleem niet zo, zegt Caffarra, al is Denemarken inmiddels van richting aan het veranderen. In Nederland ontvangt ze gemixte signalen.
Bundelen
We hebben de capaciteiten in huis om de Europese techindustrie te herstellen, stelt ze. ‘We hebben de industrie, maar onze applicaties praten niet met elkaar.’ Ze pleit ervoor om aantrekkelijke bundels van Europese producten aan te bieden en zo te doen waar Amerikanen van oudsher goed in zijn: het verkopen van complete pakketten. ‘We hebben de race nog niet verloren.’
Het doel is niet om Amerikaanse bedrijven te verdrijven, maar om meer competitie te bevorderen. ‘Waarom praat ik met de Europese Commissie of met lidstaten over Eurostack op Teams? Er ís wel andere samenwerkingssoftware beschikbaar, maar we kopen het niet.’ Ze pleit voor een shift in aanbestedingen, niet voor subsidies vanuit Europa. ‘Als er vraag is vanuit de markt naar mijn producten, kan ik zelf wel investeerders vinden.’
Cristina Caffarra tijdens de bijeenkomst
Gemixte signalen
Neemt niet weg dat er gaten in de Eurostack zitten die gevuld moeten worden. De verandering moet volgens haar uit de private sector komen. Stel je voor dat het andersom was, zouden de Verenigde Staten dan genoegen nemen met een positie van digitale kolonie? Zouden ze proberen om Europa te reguleren? Nee, ze zouden zelf als een gek gaan bouwen, betoogt Caffarra.
Marktplaats
Ook de voormalig CEO van Gaia-X, Francesco Bonfiglio, stelt dat het probleem in de markt ligt en niet in de technologie. Hij werkt aan een commerciële en juridische federatie van Europese cloudspelers. Die zouden zich moeten verzamelen op een online marktplaats, Dynamo Cloud, waar eindgebruikers kant en klare businessoplossingen kunnen kopen. ‘Een Amazon van Europese digitale diensten’ moet het worden.
Nederlandse IPCEI’s
Er zijn drie Nederlandse IPCEI-CIS-projecten, waarvan er twee op de bijeenkomsten worden gepresenteerd. ECOFED, wat staat voor European Cloud services in an Open FEDerated ecosystem, probeert de lagen infrastructuur, platform en applicaties in de stack te ontkoppelen en met behulp van zo veel mogelijk bestaande tech en standaarden opnieuw op te bouwen aan de hand van de wensen van de gebruiker, vertelt Wido Potters. Het doel van ECOFED is het ontwikkelen van een technisch kader waarmee meerdere clouds van verschillende aanbieders als één samenhangend systeem kunnen functioneren.
Robert van der Meulen van Leaseweb laat zien hoe er met the European Cloud Campus wordt gewerkt aan een catalogus van geïntegreerde diensten voor ontwikkelaars om op te bouwen. Alles open source en met de ambitie om Europese cloudwerkers te trainen, want er zijn nogal wat vaardigheden verloren gegaan in de afgelopen jaren.
Christiaan Meinsma van RVO
Subsidies
In maart 2026 organiseert Nederland een bijeenkomst voor alle IPCEI’s. Tegelijkertijd is er door het demissionaire kabinet-Schoof bar gedaan om Nederland te betrekken bij de Europese projecten die in het kader van het Digital Decade plaatsvinden. Zo steekt Nederland geen geld in IPCEI’s, die niet worden gefinancierd door de Europese Commissie maar door de lidstaten. Nederland is wel weer heel succesvol in het binnenhalen van Europees geld voor onderzoek via Horizon Europa. Een deadline voor een nieuwe ronde van cluster 4 (Digital, Industry & Space) van dit gigantische programma is op 2 oktober. Andere subsidieprogramma’s die kansen bieden voor iedereen die Europese cloudtechnologie wil ontwikkelen zijn Connecting Europe Facility (CEF) Digital en het Digital Europe Programme, vertelt Christiaan Meinsma van RVO. Meer informatie over alle ondersteuningsmogelijkheden is te vinden op de website van RVO.
Lees ook:
