De kloof tussen theorie en praktijk

De familie Hamer uit Kampen heeft te maken met meervoudige problematiek en valt onder het label ‘multiprobleemgezin’.

In sneltreinvaart komen de nieuwe taken in het sociaal domein (jeugd, zorg, werk) op gemeenten af. Taken die ontegenzeggelijk grote gevolgen hebben voor de burgers van al die gemeenten. Zoals de familie Hamer uit Kampen, een op het oog gemiddeld gezin. Vader, moeder en twee tienerzonen. Maar écht gemiddeld zijn de Hamers niet.

Vader Wim heeft ADHD (aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit), PDD–NOS (ontwikkelingsstoornis) en een disharmonisch intelligentieprofiel. Sinds vierenhalf jaar woont hij in Kampen bij het RIBW, de Regionale Instelling voor Begeleiding bij Wonen, Werken en Welzijn. Ook achter de naam van oudste zoon Wilco (16) staan de kwalificaties ADHD, PDD–NOS en een disharmonisch intelligentieprofiel. Sinds januari 2012 woont hij in een behandelgroep in Kampen en zijn grootste wens is om op den duur zelfstandig te wonen. Jongste zoon Jarno (12) heeft naast ADHD onder meer te maken met ODD-CD (een agressieve gedragsstoornis), autisme/PDD-NOS en staat bovendien onder streng toezicht van een medisch specialist in verband met een ernstige huisstofmijtallergie. Ook heeft hij glutenallergie, een groeiachterstand en werkt zijn schildklier niet meer. Moeder Hilga was tot 1 mei van dit jaar praktijkopleider binnen de Zonnehuis Groep IJsselvecht, maar door bezuinigingen kreeg ze bij de zorginstelling te maken met boventalligheid. Als kostwinner (zonder werk) is zij fulltime mantelzorgster.

Eén huishouden, één plan, één aanpak

De Hamers hebben te maken met meervoudige problematiek en vallen onder het label ‘multiprobleemgezin’. Met dat label in de hand wordt binnen het decentralisatietraject graag de term ‘één huishouden, één plan, één aanpak’ aangehaald. Doel van die aanpak is om met alle betrokkenen (gezin, familie, behandelaars, begeleiders) te komen tot één aanpak. In dat kader wordt onder meer een samenwerkingsplan opgesteld, waarin door alle betrokkenen (digitaal) de ontwikkelingen rondom het gezin bijgehouden kunnen worden. Idealiter ligt de regie over dat plan bij het gezin zelf. Zij zijn regievoerder. Dat betekent dat de regievoerder eigenaar is van het plan en toestemming geeft aan familie, behandelaars of begeleiders voor inzage in het plan. Mocht een regievoerder vanwege omstandigheden zelf niet de regie kunnen voeren over het plan, dan kan die ook bij een familielid komen te liggen of bij een instantie waar het gezin mee te maken heeft.

Kampen

Ook binnen de gemeente Kampen wordt het model van ‘één huishouden, één plan, één aanpak’ aangehangen. Onder de naam ‘1 huishouden 1 aanpak’ wordt het model in de gemeenten Zwolle en Kampen gebruikt door een groot aantal van de organisaties waar ook de Hamers mee te maken hebben, zoals het RIBW, Trias Jeugdhulp, Vitree Jeugdhulp en Dimence. Op het moment dat vorige zomer een pilot startte rondom ‘1 huishouden 1 aanpak’, kwam ook het gezin Hamer relatief snel in beeld. Niet vreemd, gezien hun achtergrond. Echt verrast dat zij werd benaderd was Hilga Hamer dan ook niet. “Het leek mij echt een uitkomst, en we waren graag bereid om mee te werken. Dus toen ons werd gevraagd om binnen een halve dag alle stamgegevens aan te leveren (naast personalia ook gegevens over verzekeringen, uitkeringen, werk, onderwijsinstellingen, behandelaars, begeleiders, contactpersonen), zijn we daarin meegegaan. Het was een stevige klus, maar we zagen het belang er wel van in. Ook al omdat erbij verteld werd dat er haast bij was.” Na het invullen van de berg gegevens werd het stil. Een gezamenlijk gesprek met alle instanties om een plan op te stellen is er nog niet geweest, laat staan dat er door de Hamers al gewerkt wordt met een plan.

Na het invullen van de berg gegevens werd het stil. Een gezamenlijk gesprek met alle instanties om een plan op te stellen is er nog niet geweest.

Hilga Hamer denkt wel te weten waarom er nog geen verdere actie is ondernomen. “We hebben een ‘gezinscoach’ die, in samenwerking met ons gezin en de andere betrokken instanties, het plan zou moeten vullen. Maar die heeft zoveel gezinnen onder haar hoede, en door de bezuinigingen is de werkdruk zo hoog, dat het haar nog niet gelukt is om alle partijen bij elkaar te krijgen en een plan op te stellen zodat alle betrokkenen dat digitaal kunnen bijhouden. Terwijl het juist in de beginfase een noodzaak is om goed met elkaar samen te werken, bijvoorbeeld bij het duidelijk krijgen van de doelen en bij het bepalen van wat haalbaar is.” Hilga Hamer gelooft niet dat haar gezin een uitzondering is. Alleen al binnen de gemeente Kampen zegt zij meerdere gezinnen te kennen waar het maken van een samenwerkingsplan is toegezegd, maar waar nog geen letter op papier staat.

Tijdrovend

Een van de voordelen van ‘één huishouden, één plan, één aanpak’ is dat de door een regievoerder geaccepteerde instanties gemakkelijk informatie kunnen uitwisselen. Voor de Hamers is het wat dat betreft tot nu toe behelpen, en blijft de uitwisseling van documenten met de verschillende instanties een tijdrovende klus. Zo moet iedere keer als iemand uit het gezin Hamer een eerste contact heeft met een nieuwe organisatie – en gelet op de problematiek bij het Kampense gezin komt dat relatief vaak voor – alle informatie opnieuw aangeleverd worden. “Dat moet, omdat er nog geen plan is. Als dat er wel zou zijn zou ik, als regievoerder, organisaties toestemming kunnen geven om inzage in het plan te hebben en zouden ze de informatie daarvandaan kunnen halen.”

Het aanleveren van informatie bij organisaties is niet alleen tijdrovend, maar letterlijk ook belastend.

Het aanleveren van informatie bij organisaties is niet alleen tijdrovend, maar letterlijk ook belastend. Zo worden er bij vrijwel iedere nieuwe organisatie waar Hilga Hamer mee te maken krijgt onderzoeksrapporten gevraagd. “Bijvoorbeeld over therapieën die mijn man of zoons hebben gehad. Dat moet nu iedere keer gekopieerd en opgestuurd worden. Inmiddels zijn de boekwerken zo dik dat de enveloppen ervan scheuren. Alleen daarom al zou het wenselijk zijn om zo snel mogelijk alles digitaal rond te sturen. Van mij mogen ze ook alle organisaties benaderen waar ons gezin mee te maken heeft. Haal daar de informatie maar vandaan. Wat mij betreft hoef ik ook niet altijd op de hoogte te zijn van wat uitgewisseld wordt. Ik lees het wel in het plan. Ik heb daar toch inzage in.”

Vrouw en moeder

Hilga Hamer hoopt dat op korte termijn alsnog alle betrokken instanties om tafel gaan zitten en dat er snel een samenwerkingsplan wordt opgesteld. “Dat hoop ik ook voor andere gezinnen in Kampen waar dit speelt.” Verder hoopt de Kampense dat zij minder als intermediair hoeft op te treden tussen de verschillende instanties en dat de zorg voor haar man en twee zoons (weer) geheel komt te liggen bij de organisaties waar zij onder dak zitten. “Door alle bezuinigingen ben ik nu vooral hun begeleider en daar wil ik van af. Ik wil de vrouw van Wim en de moeder van mijn kinderen zijn. Ik wil vooral leuke dingen met ze doen en niet altijd in de begeleidende rol hoeven te zitten…”

Instanties

Naast de organisaties waar ieder gemiddeld gezin mee te maken heeft, heeft het gezin-Hamer te maken met:

• RIBW (begeleid wonen)
• Dimence (geestelijke gezondheidszorg)
• CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg)
• Vitree (jeugdhulp)
• Bureau Jeugdzorg
• Trias Jeugdhulp
• Hoenderloo Groep (zorg voor jongeren met complexe gedragsproblematiek)
• Accare (forensische therapie)