Het is met geheimzinnigheid omgeven: de Bilderberg Meeting. De toestand in de (digitale) wereld komt aan de orde, maar wat en hoe is niet bekend. Tijd voor meer transparantie?
Soms, wanneer het nieuws even allemaal op elkaar begint te lijken, en mijn ‘wat is belangrijk radar’ niet meer meewerkt, zoek ik de memo’s van de Bilderberg Meetings op. Je weet wel, die jaarlijkse zwaarbeveiligde extreem geheime vergadering van alle hoge piefen uit Europa en Amerika. Ze komen in dure hotels bij elkaar om het over de huidige staat van de wereld en onze toekomst te hebben.
Het werkt ontnuchterend om even niet meer te lezen over Trump die ooit een prostituee zou hebben afgekocht, het schijndebat over de dividendbelasting of Mark Rutte die een kopje koffie opruimt onder toeziend oog van de media en klappende schoonmaaksters. Knappe timing was dat, die koffie. Je zou bijna gaan geloven dat Rutte het met opzet liet vallen en zich liet laten filmen, want onze gewiekste premier pakte een dag later de privéjet om zich tijdens de Bilderberg Meeting in Turijn drie dagen te mengen onder de elite van de wereld.
Blinde vlek
Het is opmerkelijk te noemen hoe de Bilderberg Meeting uit het nieuws weet te blijven wanneer je de lijst ziet van mensen die zijn uitgenodigd. De bijeenkomst, in 1954 opgericht door onder andere prins Bernard, bestaat uit de Amerikaanse en Europese politieke elite en experts, maar ook CEO’s en toonaangevende figuren uit het bedrijfsleven, technologiesector, de bankenwereld, wetenschap en de media. Elk jaar telt de bijeenkomst zo’n 120 tot 150 gasten. Het doel: versterken en onderhouden van de trans-Atlantische relatie tussen Europa en de VS en de succesvolle uitvoering van het Westerse neoliberale kapitalisme.
Dit jaar planden ze het onderonsje handig tijdens de G7-top in Canada, die door elke mediaoutlet en krant intensief werd gevolgd, terwijl de Bilderberg Meeting grotendeels in de schaduw bleef. Een ietwat te opvallende blinde vlek in de media, als je het mij vraagt. Alleen de SP, de Partij voor de Dieren en PVV stelden ooit Kamervragen die, uiteraard, onbeantwoord bleven.
Het scala aan onderwerpen die de Bilderbergers behandelen, zijn breed. Zo kopte de thema’s van de bijeenkomst op 1988 onder andere: ‘Wat te doen met de wereldeconomie: alternatieve scenario’s’, ‘De nieuwe informatie eeuw’, ‘De Golf en Afghanistan’ en ‘Hoe om te gaan met een wereld vol publieke en private schuld’.
Grofweg 30 jaar later is ‘De nieuwe informatie eeuw’ verandert naar het meer lugubere ‘De oorlog op informatie’. Blijkbaar pakte het internet en de vrije verspreiding van informatie niet uit zoals gehoopt. Ook de benaming is interessant. Eerst de oorlog op drugs en terrorisme, en nu dit? De eerste twee globale inspanningen zijn niet bijzonder goed afgelopen. Terrorisme en drugsepidemieën zijn wijdverspreider dan ooit, ondanks alle goede moed. Hoe moeten we dan denken over deze nieuwe informatieoorlog? Dat zal de komende jaren duidelijk worden, maar volgens mij is hij al begonnen. Het is een stille oorlog, maar woedt in elk land, op elke telefoon en laptop en elk persoon met een internetverbinding behoort tot de strijdkrachten in dit globale schouwspel.
Memes serieus nemen
In 2011 kwam een universiteitsprofessor met een nogal apart idee. Dr. Robert Finkelstein, die voor het onderzoeksinstituut van het Amerikaanse leger genaamd DARPA (Defense Advanced Research Projects Agency) werkte, stelde voor om als nieuwe tak van het leger een meme control center te ontwikkelen. Mensen denken bij memes vaak aan een onschuldige kattenplaatjes. Een meme is echter veel meer dan dat: een idee, gedachtegoed of publieke opinie dat zich verspreid, ongeacht of het waar of niet waar is. Zoals Dawkins de selfish gene inluidde, bestaan er ook selfish memes. Het probleem is echter dat memes, in tegenstelling tot genes, door onszelf ontworpen kunnen worden om zo aantrekkelijk mogelijk te zijn voor potentiële verspreiders.
Het beoogde center van Finkelstein zou het internet vol moeten pompen met memes die de nationale veiligheid van de VS zouden verdedigen en de inspanningen van andere machten zouden ondermijnen. In plaats van de wil door te drammen met bommen en geweren, maken overheden gebruik van social engineering en het vernuftig verspreiden van informatie, rumoeren en digitale valsheden die zich in luttele seconden via sociale netwerken over de hele wereld kunnen verspreiden. Ideeën, en dus memes, hebben de mogelijkheid om over verloop van tijd het wereldbeeld van grote groepen mensen te veranderen door hun virale potentie. Propaganda 2.0.
Overheden en belangengroepen met de meeste data over burgers en sterk ontwikkelde kunstmatige intelligentie sector hebben een streepje voor in deze nieuwe informatieoorlog. Niet gek dus dat in het lijstje speerpunten van 2015 en 2016 kunstmatige intelligentie bovenaan stond. In 2017 wordt het niet genoemd, maar hadden ze het wel over de ‘Trans-Atlantische Verdedigingssamenwerking: Kogels, Bytes en Geld’, waarvan ik alleen maar kan afleiden dat de EU data van haar burgers zal delen met de VS in ruil voor oliedollars en wapens. De ‘sleepwet’ kwam voor Rutte net op tijd.
Propaganda 2.0 hebben we de afgelopen twee jaar veelvuldig voorbij zien komen: Russische bots, Hillary Clinton’s ‘Correct the Record’, Cambridge Analytica, e-mailschandalen, gedokterde foto’s en met opzet geschreven nepnieuws. Maar naast deze inspanningen zien we ook censuur, uitgevoerd door de globale internetgiganten en sociale netwerken die samenwerken met overheden om de stroom van informatie te stroomlijnen. Het beste voorbeeld is de grote Chinese internetmuur, die zo ongeveer alles wat de Chinese overheid niet zint, blokkeert.
Scheve transparantie
Algoritmische propaganda zal met de toename van datahonger, kunstmatige intelligentie en de digitalisering van onze levens alleen maar toenemen. Combineer dit met censuur en je hebt een gevaarlijke cocktail. De ‘Post-Truth World’, zoals dat in 2018 ook op de Bilderberg-agenda staat is het resultaat. We horen veel over nepnieuws en de inmenging van de Russen en Chinezen die het niet zo nauw zouden nemen met de waarheid, maar het Westen doet net zo hard mee (en niet alleen de regering Trump). Verdeel en heers gaat ook in de 21ste eeuw nog uitstekend op. Zo kwam onlangs naar buiten dat DENK tijdens de verkiezingen van vorig jaar van plan was om neppe PVV-posters te verspreiden om kiezers tegen Wilders op te hitsen. In het publieke domein blijken dit soort acties toch lastig uit te voeren, maar op het internet heerst het Wilde Westen.
De oorlog op informatie is hier. Oorlogen komen met hun eigen set aan regels, maar die zijn bij deze onbekend – een groot probleem, omdat we allemaal stilletjes meedoen. Laat die Kamervragen dus weer komen. En het zou Rutte daarbij sieren om dit jaar een einde te maken aan de radiostilte rondom Bilderberg, want in een wereld waarin overheden pleiten voor meer transparantie van de burger, alles wordt gelogd, en onze privacy vrijwel geërodeerd is, is de complete geheimhouding van dit jaarlijkse circus waarin onze volksvertegenwoordigers vrolijk meedraaien, ronduit belachelijk te noemen. Een onnodige smet op onze open democratie.
Ruben Boyd is wetenschapsjournalist en gespecialiseerd in het onderwerp kunstmatige intelligentie
