De strijd tegen het onderbuikgevoel

Statisticus Hans Rosling legt aan de hand van vrij beschikbare data van de Wereldbank met kartonnen dozen uit waarom de wereldbevolking niet boven de 10 miljard zal uitkomen. Beeld: TedTalks-kanaal op Youtube.

Sinds mei werk ik voor Open State Foundation. Mijn taak: zorgen dat er verhalen worden verteld met open data. Toegegeven, ik was al open data-fan voordat ik in dienst kwam, maar binnen heel korte tijd ben ik echt bekeerd tot open data-believer. Niet alleen omdat ik geloof dat transparantie vanzelfsprekend hoort te zijn, maar ook omdat open data mijn blik op de wereld verruimen en nuanceren. En een beetje nuance kunnen we deze dagen wel gebruiken. In de praktijk komen ons gevoel en de werkelijkheid in cijfers namelijk niet altijd overeen. Veel mensen hebben volgens marktonderzoeksbureau Ipsos de neiging om belangrijke sociale vraagstukken (migratie, moordcijfers, levensverwachting) veel dramatischer in te schatten dan ze daadwerkelijk zijn.

Datajournalistiek kan ons helpen inzicht te krijgen in de grote vraagstukken van deze tijd. Wat we nodig hebben zijn goede open data en slimme interpretaties. Alex Howard (Huffington Post) zegt het zo: “In a way, data journalism is the peanut butter to the jelly of open government data releases.” Open data kunnen het werk van journalisten makkelijker maken; journalisten kunnen data valideren. En meer datajournalistiek geeft ons inzicht in waar we ons terecht zorgen over moeten maken en waarover niet. Gelukkig zijn er, mede dankzij de open data-beweging steeds meer data van hoge kwaliteit voorhanden, en zien media steeds vaker het belang in van datajournalistiek. Een drietal voorbeelden.

1 Terreurdreiging in Europa in perspectief

Na de aanslagen in Parijs en de verijdelde aanslagen in Hannover en Brussel leek het even alsof Europa het centrum van terrorisme was. Belgisch dagblad De Morgen plaatste de terreurstress in perspectief. Op een wereldkaart zie je dat België op plaats 82 in de wereldranglijst veel beter scoort dan bijvoorbeeld Duitsland (52) en Frankrijk (36). En in vergelijking met de situatie in Irak, Afghanistan en Nigeria is een wandeling in Brussel een walk in the park. In Nederland is het met plek 105 overigens volgens de index nog steeds zeer goed toeven. Het artikel is hier te vinden: http://bit.ly/terreurstress. Wat heeft de journalist gedaan? De data zijn voorhanden bij The Institute for Economics and Peace. Zij maken jaarlijks een Global Peace Index, die bestaat uit twee kolommen: locatie en score. Meer had de journalist niet nodig, dus opschonen was in dit geval niet nodig. Om de data vervolgens op de kaart (in dit geval Fusion Tables) te krijgen heb je precies deze gegevens nodig. Je hoeft in Fusion Tables alleen maar een spreadsheet te plakken en in te laden en voilá, Google Fusion zoekt de geografische gegevens en zet ze onmiddellijk op de kaart. Alleen het uitvullen van de landen lijkt nog wat complexer. Wil je dat doen in Fusion Tables, bekijk dan even het filmpje van Jerry Vermanen.

2 De werkelijke invloed van een azc in je buurt

Huizenprijzen worden niet enorm beïnvloed door de komst van een asielzoekerscentrum in de buurt. Dit liet onderzoeksjournalist Yerry Vermanen onlangs zien in een artikel voor nu.nl. Voor het artikel verzamelde hij via funda. nl data over 4300 woningen rondom nieuw geplaatste azc’s. Zijn conclusie: huizen worden niet minder waard en ook het aantal inbraken neemt nauwelijks toe. Het artikel is te lezen op nu.nl.

Een beetje nuance kunnen we deze dagen wel gebruiken

Wat heeft de journalist gedaan? De data komen van Funda. En ook via huizenzoeker.nl zijn alle verkoopprijzen van de laatste drie jaar te vinden. Vervolgens zijn de data per gemeente waar een azc is geplaatst met elkaar vergeleken. De data over asielzoekerscentra zijn te vinden op de website van het COA. Misdaadcijfers zijn eerder gewobt en hier te vinden. Qua visualisatie is er niet enorm veel gedaan. Dat kan al met Excel, eventueel kun je er Local Focus voor gebruiken.

3 Overbevolking door ‘afwijkend slaapkamergedrag’?

Hans Rosling legt met statistiek uit dat er geen verschil is in ‘slaapkamergedrag’ onder groepen met verschillende religies. Gezinsplanning, dat hebben we wereldwijd inmiddels wel door, zegt Rosling. Moslims, christenen en joden hebben allemaal gemiddeld 2,1 kind per gezin. Waarom groeien we dan toch tot 8 miljard mensen? De stijgende wereldbevolking is te wijten aan de ‘onafwendbare opvulling van ouderen’: de huidige generatie volwassenen wordt ouder. Rosling bewijst dat je dit niet per se met flashy software hoeft te laten zien. Hij legt het prachtig uit met een berg wc-rollen en een blok piepschuim. Bekijk hier het filmpje om je te laten inspireren door de koning van de statistiek. Data die hij in zijn betoog gebruikte zou je bijvoorbeeld kunnen vinden bij data.worldbank.org/topic/urban-development.

Data kunnen dus goed dienen als basis voor verhalen. Vooral als verrijking van je argumenten. Omdat je het met intuïtie soms best bij het rechte eind kunt hebben, maar het zonder onderbouwing slechts een onderbuikgevoel blijft.