De strijd voor meer inclusieve AI is een strijd tegen de VS en Big Tech
Het huidige technologiebeleid van de EU laat voldoende ruimte aan Big Tech om beleidskeuzes gestoeld op een anti-inclusieve Amerikaanse politiek doorwerking te laten vinden in Europa, stelt Laurens Naudts van het Instituut voor Informatierecht aan de UvA. Dat de Europese Commissie recent een richtlijn introk die aansprakelijkheid voor AI-schade zou gaan regelen, geeft aan dat grote technologiebedrijven zelf aan politieke Europese macht winnen.
Begin vorige maand vond in Parijs de AI Action Summit plaats. Een bijeenkomst waar wereldleiders, NGOs, bedrijven en academische experts nadenken over AI-vraagstukken die een mondiale aanpak noodzaken. Het prestigestuk van de Summit was de “Verklaring voor Inclusieve en Duurzame AI voor de Mensen en de Planeet”.
Amerikaanse machtsretoriek
In tegenstelling tot de EU-lidstaten, weigerde de Verenigde Staten de verklaring te ondertekenen. Dat laatste hoeft niet te verbazen. Het MAGA-rechts-nationalisme en Silicon Valley-neoliberalisme vormen samen immers een politiek gericht op deregulering, uitsluiting en ongebreidelde winstrealisatie. Als de EU de eigen verantwoordelijkheid in het nastreven van een inclusiever AI-landschap echter ernstig wil nemen, moet zij haar beleid verder wapenen tegen deze Amerikaanse machtsretoriek en de invloed van technologische bedrijven.
Schending van mensenrechten
Inclusiviteit is een belangrijke politieke doelstelling. Huidige AI-toepassingen leunen immers sterk op de uitbuiting van anderen. Het is bekend dat het winnen van kobalt — een mineraal nodig voor de batterijen van onze technologische apparaten — in Congo gepaard gaat met mensenrechtenschendingen. Datzelfde geldt voor het uitvoeren van data-werk.
Het verwijderen van schadelijke content online, zoals haatspraak en seksueel geweld, wordt vaak uitbesteed aan lage-inkomst-landen waar arbeiders werken zonder adequate vergoeding en autonomie. Ook lokaal raakt de inzet van AI vaker kwetsbare groeperingen. De toeslagenaffaire toonde dat niet-Nederlanders een hogere kans hadden om door AI ten onterechte als fraudeur te worden aangeduid. De noodzaak aan inclusie betreft dus de volledige AI-waardeketen en behoeft een mondiale en structurele aanpak.
Terugdraaien inclusiviteitsdoelstellingen
Binnen de huidige technologische kapitaalpolitiek van de Verenigde Staten krijgt inclusiviteit geen ruimte. In hun oorlog tegen het wokeisme, beschouwen MAGA rechts-nationalisten iedere strijd voor diversiteit, gelijkheid en sociale rechtvaardigheid als verdacht. Tegelijkertijd kan een sociaal en rechtvaardig AI-netwerk alleen worden gerealiseerd als Silicon Valleys onstilbare zucht naar winstmaximalisatie wordt beperkt. Dat vooral winst de centrale drijfveer is, blijkt in de praktijk. Eerder dan principieel diversiteit te promoten, kiezen IT-ondernemingen, zoals Alphabet, Meta en Accenture, er na de komst van Trump voor om “diversity, equity and inclusion” doelstellingen terug te draaien.
Verdachtmaking
Volgens de Washington Post wordt onderzoek met kernwoorden als “diversity”, “antiracist”, en “women” door de National Science Foundation onder het huidige beleid als verdacht beschouwd. Schandalen zoals de Toeslagenaffaire tonen duidelijk aan dat AI-discriminatie een acute dreiging is met langdurige sociale en economische gevolgen. In recente jaren werd dan ook heel wat wetenschappelijk onderzoek verricht naar hoe ongelijkheid en discriminatie in technologie te voorkomen. Door dit onderzoek, en daaraan gekoppeld de maatschappelijke bewustwording over de gevaren van AI, te beperken, gaat een belangrijke kritische stem tegen het beleid van de Amerikaanse regering en AI-ondernemingen verloren.
Doorwerking in Europa
De EU is niet immuun voor de ontwikkelingen die zich aftekenen in Amerika. Zo blijft de Amerikaanse Big Techindustrie de topleverancier van de Europese digitale infrastructuur. En hoewel de EU AI-wetgeving kent, betekent dit niet dat alle risico’s verbonden aan AI afsluitend zijn gereguleerd. De AI-Verordening bijvoorbeeld richt zich in essentie op het gebruik van AI-systemen in hoge-risico-sectoren. Het gebruik van AI in meer triviale en alledaagse applicaties wordt slechts beperkt gereguleerd terwijl óók in deze toepassingen een maatschappij-breed probleem als discriminatie speelt. En ook de Europese platformwetgeving biedt slechts een geringe maatschappelijke controle over de invloed die sociale mediabedrijven als Meta en X via AI kunnen uitoefenen.
Politiek strategie
De situatie in de Verenigde Staten demonstreert hoe invloedrijke techbedrijven zichzelf gewillig ten dienste stellen van extremistische politieke doeleinden om winst en zelfbehoud te vrijwaren. Door de vrijheid die deze technologische spelers genieten onder het huidige EU-beleid, kan deze ideologie ook hier verder voet aan de grond krijgen. Het toont bovendien de algemene kwetsbaarheid van de EU voor de politieke invloed van technologische bedrijven. Het realiseren van een inclusieve AI vergt een politieke strategie die, eerder dan economische vrijheid en winst, waarden als gelijke vertegenwoordiging, non-discriminatie en een eerlijke toegang tot technologische vooruitgang centraal stelt en structureel beschermt.
Lees ook:
