Opentk.nl, een hobbyproject van softwareprogrammeur Bert Hubert, biedt iedereen de mogelijkheid om goed op de hoogte te blijven van wat speelt in de Tweede Kamer. Handig voor lobbyisten, maar ook voor maatschappelijke organisaties, journalisten en ambtenaren. De applicatie is gebouwd op de open data van de Tweede Kamer.
Overvallen door een wet
In 2023 werd de internetgemeenschap ernstig overvallen door de komst van ATKM-wet, de Autoriteit Online Terroristisch en Kinderpornografisch Materiaal, waarmee de Nederlandse overheid internetproviders opdracht kan geven om websites direct uit de lucht te halen. De wet was al bijna aangenomen voordat de organisaties die zich bezighouden met een vrij internet er überhaupt lucht van kregen. ‘Dit overkomt mij niet meer,’ dacht softwareontwikkelaar Bert Hubert. ‘Een week voordat de wet wordt aangenomen kun je eigenlijk niets meer doen. Ik wil een automatische waarschuwing krijgen zodra de Tweede Kamer over iets belangrijks gaat praten, zodat we ruim de tijd hebben om invloed uit te oefenen.’
Hobbyproject
Het was het begin van opentk.nl, een uit de hand gelopen hobbyproject van de zelfverklaarde ‘nerd’. Bij het maken van de monitor stuitte Hubert op de open data van de Tweede Kamer. Al snel werd hij gegrepen door de mogelijkheden ervan. Nu biedt de site onder (veel) meer een live overzicht van alle documenten die de Tweede Kamer publiceert, een zoekmachine, een verjaardagskalender en monitors op vrijwel alles wat er in de Kamer gebeurt. ‘Ik was al twee maanden bezig voordat ik toekwam aan waarom ik oorspronkelijk begonnen was, namelijk het sturen van waarschuwingen over nieuwe bijeenkomsten.’
Ondertussen heb je tweede kamer.nl opnieuw gemaakt, maar dan met nog veel meer functionaliteiten.
‘Ja, het loopt behoorlijk uit de hand. Dat het allemaal mogelijk is, komt doordat de Tweede Kamer deze data zo mooi beschikbaar stelt. Dat is nog niet zo makkelijk. Het team open data van de Kamer ondersteunt me geweldig.’
Open data
De medewerkers van het Open Data Portaal van de Tweede Kamer zijn blij met het initiatief. ‘Bert is nu één van de grootgebruikers van onze data en één van de meest prominente,’ zegt informatiespecialist Dylan Menten-Degeling. ‘Dat zien we terug in onze gebruikcijfers.’
Er zijn wel meer partijen die bijvoorbeeld politieke monitors aanbieden op basis van de open data van de Tweede Kamer, maar meestal gaat het daarbij om betaalde dienstverlening. Menten-Degeling: ‘Het is mooi als die data toegankelijker wordt voor mensen die niet bij een belangenvereniging zitten, zonder dat het afhankelijk is van de grootte van hun portemonnee.’
Het team open data klopt regelmatig bij Hubert aan met suggesties voor de site, bijvoorbeeld om het aantal onbeantwoorde kamervragen beter te kunnen monitoren. Menten-Degeling: ‘Een kamervraag is binnen de Tweede Kamer eigenlijk een document met een verscheidenheid aan vragen erin. Een formele meting van het aantal kamervragen reflecteert dus eigenlijk niet hoeveel vragen er daadwerkelijk worden gesteld.’
Nieuwe ideeën
Als expert op het gebied van cloud en energie spreekt Hubert veel fractie- en ministeriemedewerkers, die hem op nieuwe ideeën voor opentk.nl brengen. Hij zegt: ‘Als programmeur is het ontzettend leuk als iemand zegt: “ik zou heel blij worden als jouw software specifiek dit dingetje kan.” Dan is het heel dankbaar om dat daadwerkelijk te gaan bouwen.’
Zo kun je binnenkort op opentk.nl instellen dat je een e-mailnotificatie krijgt op het moment dat een vergadering een datum krijgt. De Tweede Kamer maakt vaak een vergadering aan waar nog geen datum aan is gekoppeld, omdat die nog niet bekend is. Op het moment dat de datum bekend wordt, krijgen veel ministeries daar geen automatische melding van. ‘Sommige ministeries hebben dit wel geregeld, maar dan komt het niet noodzakelijk bij iedereen aan, maar bijvoorbeeld bij één afdeling,’ vertelt Hubert. ‘Die afdeling moet zich dan wel realiseren dat collega Harry dit waarschijnlijk moet weten. Gebeurt dat niet, dan komt Harry er misschien pas een week van te voren achter dat die belangrijke vergadering plaatsvindt.’
Populair
Handig, vinden ze in Den Haag ook. Er zijn inmiddels meer dan 400 accounts aangemaakt door medewerkers van ministeries en fracties, journalisten, lobbyisten en een enkel Kamerlid. Bij elkaar hebben ze ongeveer 1000 monitors ingesteld op allerhande onderwerpen, personen en commissies. Ook maatschappelijke organisaties weten de website in toenemende mate te vinden. Hubert: ‘Van een club die zich bezighoudt met monumentale windmolens hoorde ik dat ze er via mijn site achter waren gekomen dat er een wetswijziging aankomt die gevolgen voor hen heeft. Dat was het doel waarmee het ooit begon.’
Minstens één slechtziende ambtenaar vertrouwt inmiddels op opentk.nl. ‘Met het simpele ontwerp kan de programmatuur voor blinden en slechtzienden goed uit de voeten,’ zegt Hubert. ‘Veel ministeries leveren pdf’s aan op tweedekamer.nl, maar die zijn vaak slecht toegankelijk. Ik doe onredelijk veel moeite om er losse documenten van te maken die je direct op de site kunt lezen.’
Monitor van ministeriële beloftes
Zijn eigen favoriete onderdeel is toezeggingen, een monitor op beloftes van ministers. ‘In het register van toezeggingen staan ongeveer 2000 toezeggingen open, beloftes die nog niet zijn nagekomen. Dat ben ik in alle aspecten van de site gaan verwerken.’ Je kunt per kamerlid zien welke toezeggingen aan hem of haar zijn gedaan die nog openstaan, of per partij. Ook kun je per ministerie zien wat er is beloofd, maar nog niet waargemaakt. Ook hiervoor kun je notificaties instellen.
Minder bewegingsvrijheid
De meeste informatie is ook te vinden op tweedekamer.nl, zij het soms meer verborgen. Beide sites bouwen op dezelfde data. Zou tweedekamer.nl dan niet dezelfde functionaliteiten moeten bieden die opentk.nl biedt? ‘We hebben hier niet de bewegingsvrijheid om zonder aanbesteding iets groots op te bouwen, zoals hij dat wel heeft,’ zegt Menten-Degeling. En hij kan er meer tijd aan besteden, merkt informatiespecialist Britt de Vries van de Tweede Kamer op. ‘Wij hebben ook veel andere reguliere werkzaamheden. We hebben niet de capaciteit om er fulltime aan te zitten.’
Desgevraagd geeft Hubert aan dat hij er ongeveer twee à drie maanden fulltime werk in heeft gestoken. Het open data team en hij zijn het erover eens dat hij het relatief makkelijk heeft, doordat hij van de grond af aan een applicatie kon bouwen op basis van de open data, zonder de erfenis van de verschillende systemen waarmee de Tweede Kamer soms al meer dan vijftien jaar werkt.
Redesign
Er staan nog een paar toevoegingen voor opentk.nl op het programma, zoals het integreren van data over nieuwe wetten van internetconsultatie.nl (‘daar gebeurt vaak al maanden eerder iets dan er iets op tweedekamer.nl staat’). Ook ligt er een verzoek om grote hoeveelheden documenten in één keer te kunnen bevragen met genAI. Naast de geschreven uitleg over het gebruik van de site, wil hij uitlegvideo’s voor verschillende doelgroepen opnemen.
Sommige mensen vinden de hoeveelheid informatie op de site overweldigend. ‘Onlangs is me een redesign aangeboden, want de site is geheel open source. Het ziet er inderdaad leuker uit, maar ik ben het nog aan het afwegen tegen de hoeveelheid pixels die het extra kost. Misschien ga ik A/B-testen uitvoeren. Het staat niet super hoog op mijn lijstje, maar als mensen zeggen “het doet pijn aan mijn ogen”, dan moet ik dat wel serieus nemen, want ik wil wel dat het een enorm succes wordt.’
