De winterslaap is nu toch bijna echt voorbij. Tijd om op te staan en om te beginnen met de Omgevingswet. Begin, want niets doen is ook een keuze met risico’s en effecten.
Opeens is het januari-grijs verdwenen en is het blauw; knapperig en licht. Winter nog, maar met de belofte van voorjaar. Nog even tot een nieuwe lichting bestuurders aantreedt die het hele verschil kan maken. De Omgevingswet geeft volop ruimte voor ambities.
De noodzakelijke vernieuwing komt niet van de Omgevingswet alleen. De samenleving zelf noopt tot verandering. Met z’n netwerken, z’n initiatiefnemers en vooral met z’n kolossale opgaven. We moeten woningen en gebouwen energieneutraal maken, wijken van het gas afhalen, oplossingen vinden voor de zakkende bodem en de stijgende zeespiegel. Voor het tekort aan woningen, voor krimp, voor leegstand in winkelgebieden. Dat is nog maar een lukrake greep.
Het wordt tijd om de ambitie te bepalen. Waar wil je naartoe? Wat voor gemeente wil je zijn? De Omgevingswet gaat helpen om doelen te verwezenlijken. ‘Lokaal’ is daarbij het sleutelwoord, want de wet gaat uit van ‘decentraal, tenzij’. De gemeente is het eerst aan zet, pas daarna komen de provincie en het Rijk in beeld. Voor je lokale ambitie heb je geen zekerheid of duiding van Den Haag nodig. Daarom is het ideaal dat er juist nu een nieuwe collegeperiode begint, een natuurlijk moment om de koers uit te zetten.
Buiten is er al genoeg te halen om volop aan de slag te gaan. Ook al is nog zo onrustig in Den Haag. Laten we niet wachten, ook al is het wetstraject vertraagd en ligt het plotseling bij BZK (was I en M) en is ook de financiering van het DSO daardoor nog onduidelijk. Een argument om lokaal niets te doen? Ik vind van niet. Het Rijk gaat dit regelen, het komt vast wel goed. Daar vertrouw ik op.
Onzekerheid hoort bij deze tijd. We weten niet precies wat de opgave is, de tijd dat we het precies konden plannen komt niet meer terug. Een plan van eisen voor het DSO dat ook daadwerkelijk exact zo wordt gebouwd? Het zou absurd zijn, je kunt in 2015 niet weten hoe de stand van de techniek is in 2024. De ambitie staat, al doende leren we en worden we slimmer.
De winterslaap is voorbij, tijd om op te staan. En om te beginnen met de Omgevingswet. Dat betekent alert zijn, aan het werk gaan met lokale spelers, binnen en buiten het gemeentehuis, en verbinding maken met de ontwikkeling van het landelijke digitale stelsel. Begin, want niets doen is ook een keuze met risico’s en effecten. Bijvoorbeeld dat je straks veel moet doen in minder tijd. Dat je misschien geen kans hebt een keer te oefenen voordat het menens wordt. Of dat je noodgedwongen aan de slag moet om aan te haken op je buurgemeente. Ontdekken, spelen, zelf de lijnen uittekenen en erbuiten kleuren als dat toch beter blijkt. Wie wil dat nou niet?
Kristel Lammers is bestuurskundige, veranderkundige en programmamanager Omgevingswet bij de VNG.
Deze bijdrage werd eerder geplaatst op de website van de VNG
