Kees Verhoeven: ‘Ecosystemische benadering is de enige kans voor Europa’

De ecosystemische benadering voor samenwerken is wat Kees Verhoeven betreft ‘de enige kans voor Europa’. “Maar we moeten er wel voor zorgen dat het geen vaag containerbegrip wordt, waarin iedereen elkaar napraat zonder dat het daadwerkelijk een invulling krijgt”, waarschuwt hij. Tijdens het lustrumcongres van het DEI op 26 november gaat hij er dieper op in.

Verhoeven is voor velen nog altijd bekend als voormalig Tweede Kamerlid met een focus op digitalisering. De afgelopen vier jaar werkt hij als spreker en adviseur binnen het bedrijfsleven en de publieke sector. De term ‘ecosysteem’ is voor hem dan ook niet nieuw. “Het is een term die natuurlijk altijd al bestaan heeft, want het gaat gewoon over samenwerking tussen verschillende partijen. Dat leidt tot een soort omgeving, cultuur en sfeer waarin je beter zaken kunt doen. Waarin je meer met elkaar tot stand brengt.”

Maar de laatste jaren hoort hij de term wel steeds vaker langskomen. Een positieve ontwikkeling, wat Verhoeven betreft. “Bij veel vraagstukken zie je dat mensen er niet goed met elkaar uitkomen als er geen goed ecosysteem is. Ingewikkelde vraagstukken gaan over heel veel schakels, die allemaal uit andere belevingswerelden komen. Dus die praten niet met elkaar, spreken elkaars taal niet en kennen elkaar niet. Dat is waar het vaak verkeerd gaat, denk ik.”

Door dergelijke vraagstukken als ecosysteem aan te pakken, worden die spelers wel bij elkaar aan tafel gezet en worden ze haast gedwongen om zich te verdiepen in elkaars wereld. “De ecosysteembenadering gaat over samenwerking, maar op een georganiseerde manier. Het is het bij elkaar brengen van een aantal cruciale spelers in een bepaald vraagstuk. En nabijheid speelt natuurlijk een hele belangrijke rol. Elkaar fysiek in de ogen kunnen kijken, elkaar makkelijk kunnen vinden, dat is belangrijk in een samenwerking.”

Van Monopolie naar Risk

Deze aanpak is juist nu belangrijk, denkt Verhoeven. De wereld verandert snel, onder meer door geopolitieke spanningen als door technologische ontwikkelingen. “We zijn eigenlijk van een soort Monopolie naar Risk gegaan. Monopolie is heel economisch gedreven. Het gaat om geldkwesties. Die waren leidend bij het onderhouden van het internet en de aankoop van spullen bij Amerikaanse vrienden. Nu zie je dat we in een soort Risk-achtige wereld zijn gekomen.”

In die Risk-wereld zijn we in Europa op techgebied flink afhankelijk van niet-Europese spelers. Soevereiniteit wordt daardoor steeds belangrijker. “Je ziet dat de wereld een beetje uiteenvalt in een aantal wat zwaardere machtsblokken. Je zou kunnen zeggen dat de enige kans voor Europa de ecosystemische benadering is”, zegt Verhoeven.

“Waarom zeg ik dat zo bombastisch? Kijk naar China, de VS en India. Dat zijn landen met een hele grote schaal en een best wel dominante top-down-aanpak”, legt hij zijn standpunt uit. Europa werkt echter niet zo, omdat het uit losse landen bestaat met ieder zijn eigen wet- en regelgeving. “Wat kan Europa daar nu tegenover stellen? Van zijn zwakte een kracht maken.”

In plaats van dat alle vraagstukken aangepakt worden door één centrale partij – doorgaans de overheid – kunnen ze in Europa gemakkelijk verdeeld worden over kleinere groepen van partijen, met ieder zo zijn eigen expertise. “Maar dat leidt ook tot de noodzaak tot een ecosystemische samenwerking.”

Veel bestaat al

Hij ziet bijvoorbeeld ecosystemen op landniveau of regioniveau voor zich, zoals een Brainport in Eindhoven. “Maar je kunt ook denken aan de wallet-industrie die nu wordt opgezet. Dat is ook een ecosysteem, maar veel meer sectoraal.”

De basis daarvoor staat al, denkt Verhoeven. “De infrastructuur voor die ecosystemen ligt er wel. Er is natuurlijk al veel contact, er zijn overlegstructuren en organisaties die elkaar regelmatig spreken en opzoeken.”

Probleem is nu dat een goede, georganiseerde aanpak nog vaak ontbreekt. “Ik denk dat er heel veel potentie is, maar die komt nog niet uit de verf. Dat lukt beter via de ecosysteemgedachte. Unlock the potential“, sluit Verhoeven af.

Auteur kennisbijdrage: Eveline Meijer