Digitale soevereiniteit: Investeer in een alternatieve infrastructuur
Hoe soeverein kan een land zijn als het in feite grotendeels afhankelijk is van technologie uit andere landen? En nog belangrijker: wat moet de respons zijn als een land die afhankelijkheid wil beperken?
Soevereiniteit gaat over het waarborgen van een bepaalde mate van zelfbeschikking. In de context van landen, betekent dat onder meer dat je zelf de regels binnen je territorium bepaalt, en dat je die zelf handhaaft. En daarmee samenhangend: het betekent dat je een bepaalde mate van zeggenschap hebt over de infrastructuur binnen je territorium.
Door digitalisering zijn bij zo’n ogenschijnlijk eenvoudige handeling als het sturen van één bericht talloze bedrijven betrokken. Neem alleen al de router waarover een deel van die communicatie waarschijnlijk loopt. Die router bestaat uit allerlei chips, waarvan delen gemaakt zijn Nederland, China en Taiwan. Het bestaat uit software uit verschillende landen, deels open source, en kan waarschijnlijk op afstand worden geadministreerd via servers die mogelijk in de cloud staan van Amerikaanse techbedrijven. Een router is een microkosmos van de globalisering die de digitale wereld de afgelopen decennia heeft doorgemaakt. In zo’n klein ding zitten al talloze afhankelijkheden, afhankelijkheden van bedrijven en van landen. En naarmate de infrastructuur van landen steeds digitaler is geworden, hebben landen die afhankelijkheid dus ook binnengehaald in hun eigen territoir.
Eén oplossing om de afhankelijkheid te beperken is om technologie uit bepaalde landen te weren. Een overheid kan bijvoorbeeld besluiten om de routers van Huawei niet in de kern van haar communicatienetwerken te hebben, omdat ze niet zeker weet of die routers een geheim lijntje hebben met de Chinese dienst.
Er zijn twee bezwaren die kleven aan die oplossing. Ten eerste is het gebouwd op de veronderstelling dat we technologie uit sommige landen wél kunnen vertrouwen. Maar die veronderstelling is zeker niet altijd terecht, de routers van Amerikaanse bedrijven kunnen zomaar een lijntje hebben met hun geheime dienst. Ten tweede moeten we ons afvragen we hardware überhaupt kunnen vertrouwen. Doen chips wat ze zeggen te doen? Software en hardware zijn bovendien moeilijk te beveiligen. Alle technologie is in meer of mindere mate een zwarte doos.
Een veel aantrekkelijker antwoord ligt in het bouwen van een alternatieve infrastructuur die werkt rond de aanname dat technologie niet goed te vertrouwen is. Dat betekent: het investeren in open source hardware en open source software, om zo een ecosysteem te ontwikkelen dat digitale soevereiniteit in een geglobaliseerde wereld mogelijk maakt. Dat zal niet makkelijk zijn. Ons huidige ecosysteem, met al zijn afhankelijkheid van Amerikaanse techbedrijven en Chinese hardware, is niet optimaal, maar iedereen gebruikt het. Sterker nog: zoveel mensen gebruiken het, dat alleen al aan licentiekosten op zijn minst tientallen miljoenen euro’s per jaar richting het buitenland stromen (het precieze getal is helaas ook na enig zoeken niet te achterhalen). Maar daar ligt tegelijkertijd ook de oplossing: investeer die euro’s in een ecosysteem dat Nederland écht digitaal soeverein maakt. Het zou een mooi speerpunt zijn voor de nieuwe regering.
Lees ook:
Doodzonde van het geld en volstrekt onnodig. Het vraagstuk gaat niet om de infrastructuur, maar om de data. Wil je technologische soevereiniteit verbeteren, zijn kennis en discipline nodig. Om deze afhankelijkheid te beperken, moet een land strategische maatregelen nemen naast Open Source initiatieven, waarbij concepten zoals Zero Trust nodes en Europese technologie, zoals Edgeless Kubernetes containers en Physical Unclonable Function (PUF) technologie in combinaties een rol spelen. Altijd goed om doosjes te bouwen, maar die dingen hebben schaal nodig.