Digitalisering brengt enorme machtsverschuivingen met zich mee
Hoe komt het toch dat politieke partijen van digitalisering geen verkiezingsthema maken? Hoogleraar digitalisering en de democratische rechtsstaat, Reijer Passchier, vraagt zich af of politici wel in de gaten hebben welke invloed digitalisering heeft op de machtsverhoudingen in de wereld en in onze eigen samenleving.
Vandaag verscheen een opiniestuk van zijn hand in de Volkskrant. Misschien denken zij nog altijd dat digitalisering vooral iets technisch is, maar dat is geenszins het geval, waarschuwt hij. ‘Digitalisering heeft enorme sociale en culturele consequenties. Zo brengt digitalisering enorme machtsverschuivingen met zich mee en beïnvloedt zij op grote schaal hoe overheden en bedrijven functioneren, besluiten nemen en communiceren. Digitalisering is geopolitiek.’
Macht van BigTech
Passchier luidt al enige jaren de klok over de toenemende macht van BigTech. ‘Als we niet oppassen, verschuift welvaart steeds meer van arbeid naar kapitaal – en van Europa naar Amerika of China’, schrijft hij. En die hebben niet direct het beste met de wereld voor, vertelt hij aan iBestuur: ‘Die zijn uiteindelijk maar in drie dingen geïnteresseerd. Dat is winst, groei en macht.’
Hij vertelt dat een bedrijf als Microsoft bijna 4 biljoen dollar dollar op de beurs waard is. ‘Realiseer je dat dit net zoveel is als het totale Nederlandse vermogen. Dus alles wat we hebben aan onroerend goed, aandelen, spaargeld en grond. Dus als we ons hele land zouden verkopen dan hebben we 4 biljoen euro bij elkaar en zouden we Microsoft kunnen kopen.’
Naast de grootte van de ICT-bedrijven waarschuwt hij ook voor de ‘wispelturige en Europa-vijandige president uit de Verenigde Staten’ die landen kan manipuleren en chanteren, vooral ook omdat ze niet meer zonder de diensten van Amerikaanse BigTech kunnen. ‘De Amerikaanse vicepresident kan zelfs dreigen dat hij de Navo opblaast als Europa haar broodnodige tech-regulering serieus gaat nemen.’
De laatste maanden staat het thema digitale autonomie steeds vaker op de agenda van de politiek (lees Commissie Digitale Zaken), maar daar hebben we als Europa volgens de hoogleraar nog een enorme strijd te leveren. ‘Het zijn echt enorme bedrijven. Dat wordt dus wel een flink gevecht, de belangen zijn enorm, ook voor die bedrijven.’
Digitalisering doorkruist alles
‘Digitalisering raakt aan de fundamenten van onze democratische rechtsstaat, en zou dus de volle aandacht moeten hebben van de politiek, politieke partijen en kiezers.’ Politieke partijen hebben ondertussen wel aandacht voor digitalisering in hun verkiezingsprogramma’s. Hoewel hier ook nog veel “techno-optimisme” in doorklinkt, al zou digitalisering en AI de oplossingen bieden voor diverse maatschappelijke problemen en leiden tot een efficiëntere dienstverlening door de overheid.
Passchier schrijft: ‘Natuurlijk is digitalisering niet het enige belangrijke vraagstuk van deze tijd. Inderdaad vragen ook de wooncrisis, oorlog en vrede, stikstof, belastingen, toeslagen en kwesties rondom migratie om politieke aandacht. Maar zonder rekening te houden met digitalisering kunnen andere maatschappelijke kwesties niet worden opgelost. Immers: digitale technologie doorkruist inmiddels vrijwel alles.’ Hij wijst er nog maar eens op dat beleid lastig te veranderen is als de ICT te complex is om nieuwe regels te verwerken.
Lees ook:
- Digitalisering is geen thema – iBestuur
- Hoe kunnen we Big Tech bevechten? – iBestuur
- Public Spaces en Waag dringen bij politiek aan op vergaande digitale soevereiniteit – iBestuur
- De Digitale Overheid als Wensdenken – iBestuur
