De representatieve democratie moet een antwoord weten te vinden, moet inspelen op fenomenen als crowdsourcing en het verschijnsel, minder aardig geformuleerd, 'twitter-tsunami'.
In mijn colleges beleidsconstructie en -evaluatie benadruk ik twee grote veranderingen. Verschuivingen in de maatschappij, die veel van wat “mijn” studenten aan de Rijksuniversiteit Groningen opsteken in een ander licht plaatsen.
Waardoor, en daarvan ben ik overtuigd, hun werk niet meer zal lijken op wat de huidige beleidsambtenaren doen. De ene disruptie is gekoppeld aan het gebruik van data. Het is onmogelijk voor te stellen, dat data-analyse niet de basis wordt van al het beleid. We zullen daar in de nabije toekomst veel slimmer mee omgaan, waardoor betere keuzes kunnen worden voorgelegd aan politici/bestuurders.
Daarnaast, als een goede tweede, de verandering in het democratisch besluitvormingsproces door snel voortschrijdende digitalisering. De representatieve democratie moet een antwoord weten te vinden, moet inspelen op fenomenen als crowdsourcing en het verschijnsel, minder aardig geformuleerd, ‘twitter-tsunami’. Het Sociaal en Cultureel Planbureau publiceerde de uitkomsten van de laatste onderzoeken: 65 procent van de Nederlanders wil meer directe zeggenschap over belangrijke politieke kwesties. Het gaat er nu in dit verband niet om te duiden waarom deze wens opkomt, maar om de omstandigheid, dat digitalisering dat verlangen onder de meerderheid van de bevolking steeds beter mogelijk zal maken. Enquêtes, referenda, het raadplegen van de achterban, het is allemaal een fluitje van een cent als er gebruik wordt gemaakt van nieuwe technologieën.
Directe democratie in het licht van digitalisering en de netwerksamenleving zal veel besluitvormingstrajecten op zijn kop zetten. We kennen nu al voorbeelden, dat besluitvorming van gemeenteraden wordt teruggedraaid na een woeste storm van tweets en andere vormen van sociale media. Het staat voor mij als een paal boven water dat het zo niet moet. De overheid zal pro-actief ruimte moeten maken voor andere vormen van besluitvorming, gebruikmakend van de zich snel ontwikkelende technologie. Zoals op het gebied van elektronische identificatie en authenticatie.
Bij het maken van beleid zullen de toekomstige betrokken ambtenaren en bestuurders data kunnen analyseren en de kennis online delen met de inwoners. Op digitale platforms heeft opinievorming plaats en kan worden beïnvloed en gestemd. Wij zullen ons terdege moeten voorbereiden op deze veranderingen.
Bas Eenhoorn is Digicommissaris
Couldn’t agree more.
Ik zou willen waken voor een directe democratie die neerkomt op een dictatuur van de meerderheid. Een bestuur dat belangen afweegt is onmisbaar, en moet zijn beslissingen zo goed kunnen uitleggen dat zijn legitimiteit boven iedere twijfel verheven is.
Lang niet iedereen doet mee aan social media en al helemaal niet aan dezelfde social media, met andere woorden, er bestaat geen representatieve omgeving waar iedereen elkaar hoort.
Verder kom ik nooit discussies tegen over wat er goed gaat: wat niet goed gaat krijgt alle aandacht en lijkt daardoor veel groter dan het is.
Maar stel dat er een sociaal medium is waar iedereen aan meedoet. Hoe kun je dan alle bestuurders in contact brengen met alle mensen? Want dat is wat je zou moeten willen: bestuurders luisteren naar iedereen en geven iedereen ook nog eens antwoord, leggen uit wat ze doen met de ideeën van iedereen en waar ze nee zeggen en waarom. Tegelijkertijd wil je het aantal bestuurders beperken tot een overzichtelijk aantal. Idealiter zou iedereen ze allemaal moeten kennen, in elk geval zodra je als mens iets merkt van de daden van die bestuurder. Dat kan dus zelfs op Europees niveau zijn.
Dit kan maar op één manier worden bereikt: de mensen moeten zich zelf organiseren, de vraag is hoe. Wat mij betreft niet door verenigingen, platforms en andere tussenlagen te creëren, want die werken als vaagmakers en verleggen hun focus gemakkelijk naar hun eigen voortbestaan, ze houden de bestuurders dus weg bij de mensen.
Stel eens dat mensen hun ideeën in een actieve ideeënbus konden gooien die helpt om de andere mensen met vergelijkbare én tegengestelde ideeën te ontdekken. Je krijgt dan een groep rond een thema, die aan dit thema werkt. Cocreatie van beleid waar iedereen aan kan meedoen, dus ook pers en politici.
Terug naar het idee dat digitalisering een belangrijke bijdrage kan leveren aan de directe democratie: ons voorbeeld kan zijn de webservice uservoice.com.
Zeker, er zijn uitdagingen. Hoe betrek je iedereen, hoe betrek je alle bestuurders, hoe zorg je dat je actieve iedeeënbus vertrouwd wordt? Maar ook: hoe krijg je een systeem ingevoerd dat een groot deel van de politieke macht terug legt bij de mensen?
bit.ly/IDcracy