Digitalisering is geen thema
Digitalisering wordt binnen de overheid nog te vaak gezien als een apart thema, iets voor specialisten en techneuten, waar vooral nerds zich mee bezighouden. En dat frame houden we zelf in stand.
De Nederlandse Digitaliseringsstrategie zegt terecht dat er behoefte is aan meer digitaliseringskennis binnen de overheid, maar stelt vervolgens dat dit betekent dat er specialistisch personeel op de juiste plek is. En daar gaat het mis. Digitaliseringskennis moet zich niet beperken tot specialistisch personeel. Integendeel, de noodzaak zit met name in het vergroten van de digitaliseringskennis bij beleidsmakers en uitvoeringsprofessionals.
Natuurlijk zijn er ook technische experts nodig, bijvoorbeeld op het gebied van AI of cybersecurity. Maar digitaliseringskennis of digivaardigheid is een basiscompetentie. Net zo onmisbaar als lezen, schrijven en rekenen. Een ambtenaar in 2025 moet net zo digivaardig zijn als taalvaardig. Niet omdat iedereen moet kunnen programmeren, maar omdat beleid of uitvoering niet los gezien kunnen worden van digitalisering. Er zijn geen processen of opgaven meer die niet worden geraakt door digitalisering. En er zijn dus ook geen functies meer die geen digitale kennis en vaardigheden vereisen.
Digitalisering blijft in ook Den Haag een ondergeschoven kindje. Het wordt weinig serieus wordt genomen, wat opnieuw zichtbaar wordt in de programma’s en kandidatenlijsten voor de komende verkiezingen. Toch houden we het beeld van digitalisering als niche ook zelf in stand. Door te spreken over de digitale overheid, alsof er nog een analoge overheid is. Door digitalisering in strategie en beleid te reduceren tot ICT. En hoewel sympathiek bedoeld, ook door recente initiatieven zoals NerdVote, om technisch kandidaat-Kamerleden te pushen, wordt het beeld in stand gehouden dat digitalisering iets is voor nerds. En dat is het niet. Het belang van digitalisering pushen werkt niet. Er is juist een integraal verhaal nodig waarbij digitalisering onderdeel wordt gemaakt van bijvoorbeeld de economie, energietransitie en onze nationale veiligheid.
Enkel meer specialistisch personeel gaat dan ook niet per se helpen bij het realiseren van onze digitale ambities. We hebben geen personeelsstrategie voor digitalisering nodig, maar een algehele personeelsstrategie waar digitalisering integraal in is meegenomen. Daarom moeten overheden nu al bij alle nieuwe vacatures vijf jaar vooruitdenken. Hoe ziet deze functie er straks uit? Niet alleen bij ICT-rollen, maar juist óók bij beleidsfuncties, de uitvoering en de ambtelijke top. Digitaal vakmanschap is dan geen toevoeging, het is integraal onderdeel van het werk. En dat geldt ook voor politici.
Lees ook:
