Digitalisering voor welvaart en welzijn

De digitalisering van de overheid moet ‘onder de motorkap’ op orde komen en dat moeten we regelen. Maar laten we het uiteindelijke doel helder houden: dat we bouwen aan een infrastructuur waarmee alle inwoners in Nederland hun welvaart en welzijn kunnen vergroten.

Op mijn vorige blog, dat ik samen met een aantal leidinggevenden vanuit de e-overheid schreef en waarin wij pleiten voor doorpakken op de e-overheid, reageerden een paar mensen dat we in Nederland al voldoende visies hebben. We hebben vooral implementatiekracht nodig, stellen zij. Daar ben ik het mee eens. Als je het blog goed leest – en het voorstel van de Estland-delegatie voor de nieuwe regeerperiode – dan zie je dat we niet pleiten voor meer visie, maar voor één visie. Want daar ontbreekt het nu aan: één overheidsbreed gedragen visie op de e-overheid die wordt vertaald in verplicht stellende afspraken. Vervolgens hebben we een organisatie nodig die de noodzakelijke bevoegdheden krijgt om overheidsbreed te sturen dat deze afspraken worden nagekomen.

Als dat gebeurt, dan gaan we eindelijk de ontwikkelingen naar een e-overheid die snelheid geven die nodig is. Niet alleen om onze eigen dienstverlening efficiënter te maken, want in feite is dat het werk onder de motorkap dat we als overheid eerlijk gezegd al lang op orde hadden moeten hebben. Het gaat om veel meer dan dat: om het feit dat de overheid dan volop kan meedraaien in een samenleving die al op een heel andere manier werkt. Waar mensen zelf initiatieven nemen om hun welzijn en welvaart te vergroten. En waar de overheid samen met marktpartijen kan zorgen voor een solide infrastructuur waarop mensen allerlei activiteiten kunnen ontplooien. Een infrastructuur waar bijvoorbeeld veiligheid en online identiteit goed geregeld zijn.

ICT biedt volop kansen voor onze samenleving. Daarom pleit de Estland-delegatie voor een focus op die kansen, een verbreding van de nadruk op governance en financiering die we binnen de Nederlandse e-overheid vaak leggen. Natuurlijk: dat moet ook geregeld zijn, maar er is zoveel meer mogelijk. Dat onderschrijven bedrijven en organisaties, zo bleek onlangs uit een voorstel van een coalitie van bijna dertig bedrijven, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen. Zij pleiten voor het gericht investeren in de digitalisering van de samenleving, voor welvaart, welzijn en inclusie. Daar ligt werk voor de (e-)overheid, schrijven ze. Die kan onder meer veel vaker data beschikbaar stellen, zodat anderen oplossingen voor (stedelijke) problematiek kunnen bedenken. En duidelijke privacyregels maken die de privacy beschermen en daardoor ruimte scheppen voor het gebruiken van data voor maatschappelijke vraagstukken.

Werkgeversvereniging VNO–NCW benadrukt in zijn publicatie ‘Investeren in een Digitale Kwantumsprong’ ook het belang van een goed werkende e-overheid. Daarin concludeert de organisatie dat Nederland zich nu onvoldoende onderscheidt in de slimme toepassing van digitale technologie. Dat geldt voor het bedrijfsleven, voor gezondheid en onderwijs en ook voor de overheid. De organisatie formuleert in een brief aan het Nationaal Beraad vijf aandachtspunten voor de e-overheid, waarmee die digitalisering een impuls krijgt. Sterke governance en een centraal budget is daar één van, net als het realiseren van eID en het maken van een nationaal platform voor open data.

Deze partijen onderschrijven wat ook de Estland-delegatie ziet: Nederland laat welvaart en welzijn liggen doordat de digitalisering niet op orde is. Terwijl Nederland juist een uitstekende uitgangspositie heeft om optimaal van digitalisering te profiteren. Zo hebben we een hoog opgeleide bevolking die ontwikkelingen snel omarmt en een uitstekende dekking van breedband internet. Laten we de mogelijkheden die we hebben veel meer benutten. Dat vraagt om doorpakken in de ontwikkeling van de e-overheid, om governance en sturing en heldere afspraken en al die andere dingen die randvoorwaardelijk zijn en waar wij binnen de e-overheid zo druk mee zijn. Laten we het echte doel daarbij steeds voor ogen houden: dat we met de e-overheid bouwen aan een infrastructuur die 17 miljoen Nederlanders dagelijks kunnen gebruiken om hun leven zo veilig, comfortabel en aangenaam mogelijk te maken. Dat is geen infrastructuur van de overheid alleen, maar een gedeelde infrastructuur waar velen aan bijdragen. Een maatschappelijke informatievoorziening, in de woorden van lector Bert Mulder van de Haagse Hogeschool, die mensen in staat stelt om zelf hun verantwoordelijkheid te nemen voor gezondheid en welzijn, voor veiligheid en openbaar bestuur. Daar doen we het voor.