Directeur Theo van der Plas over politiewerk tussen techniek, innovatie en operatie
Het wezen van het vak is veranderd, zegt Theo van der Plas, sinds 2024 Beleidsdirecteur Digitale Transformatie bij de politie. Agenten zijn niet meer alleen aangewezen op operationeel werk en intuïtie. Ze krijgen ondersteuning van steeds geavanceerdere systemen, met alle mogelijkheden en uitdagingen van dien. “Data is de bloedsomloop van de politie geworden.”
“De samenleving verwacht van ons dat we slimmer zijn dan de Taghi’s van deze wereld. Als je al zijn communicatie in beslag neemt en je moet er wegwijs uit worden, dan praat je over terabytes. Daar heb je data science en AI voor nodig. Maar je moet het zo organiseren dat je de rechten van de verdachte respecteert en je de goede dingen eruit haalt, op een eerlijke manier,” zegt van der Plas. “Voor ons is het zaak om de balans te bewaken tussen veiligheid en vrijheid. Dat is een belangrijke opdracht, omdat onze legitimiteit daarmee samenhangt. De manier waarop we dingen doen is maatgevend voor het vertrouwen van de burger in ons. Dat geldt ook voor de manier waarop we met data omgaan.”
Proeftuinen
Ondertussen worden de technologische mogelijkheden alleen maar groter. In het Nationaal Politielab AI (zie kader) buigen twintig promovendi zich over de technische, organisatorische, juridische, ethische en sociale aspecten van AI. Samen met wetenschappers en het bedrijfsleven wordt geëxperimenteerd in proeftuinen. “Je kunt AI niet van het schap in de supermarkt pakken. Je moet zelf weten hoe het werkt. Onze maatschappelijke opgave als politie vraagt om ontwikkelruimte, zodat we de veiligheid kunnen blijven borgen in een complexe snel veranderende maatschappij. De vraag is niet of data moeten worden benut, maar hoe je dit op een ethisch verantwoorde manier doet. Het is geen ritselruimte om maar wat aan te rommelen.”
AI-toepassingen uit het Nationaal Politielab AI
- IGMA: heterdaadkracht vergroten
AI-systeem IGMA berekent welke route een vluchtende crimineel waarschijnlijk zal nemen en stuurt de informatie rechtstreeks naar de navigatie van de beschikbare politievoertuigen in de buurt. - CAR: relevante informatie bij de hand
Bij een incident adviseert CAR (context afhankelijke registratie) welke informatie relevant is voor de agent om te bevragen. Zijn er bijvoorbeeld al meerdere meldingen van geluidsoverlast geweest op een adres, dan sorteert CAR die informatie zo dat de agent die informatie bovenaan ziet staan. - WEET: verbeteren van online aangiftes
Het aantal aangiftes tegen webshops nam afgelopen jaar enorm toe. WEET (Webwinkel EvaluatiE Tool) beperkt het aantal onterechte aangiftes en zorgt dat meer webshops semiautomatisch kunnen worden onderzocht. - Starlight: Europese krachtenbundeling
Een Europees publiek-privaat samenwerkingsproject om digitale bedreigingen tegen te gaan, waaraan ongeveer 50 partners uit verschillende lidstaten deelnemen.
Gezichtsherkenning
Een beladen onderwerp in dat verband is de inzet van gezichtsherkenningstechnologie. Van der Plas: “We experimenteren met gezichtsherkenning in een laboratoriumomgeving, maar een aantal dingen zullen we ook in de openbare ruimte moeten uitproberen. Dat is die ontwikkelruimte waarover ik het heb. Er is discussie of de huidige Politiewet daartoe wel toereikend is. Dat is spannend. We moeten zorgen voor toezicht, zodat het geen schimmig traject wordt.”
Privacywetgeving
Van der Plas noemt de privacywetgeving als een bron van spanning. “We zouden graag wat rijker delen met andere partijen. Het is toch gek dat als je er bij de ene bank uit wordt gezet omdat je fraude pleegt, je bij de volgende bank gewoon welkom bent omdat de privacy van de dader beschermd moet worden?”
Verbod op het doorgeven van Telegram
Blijer wordt hij van de Digital Services Act, die meer verantwoordelijkheid legt bij grote techbedrijven over de content die wordt aangeboden. Het doet hem goed dat het Europees Parlement het toezicht op de platformen aanscherpt. “Dat is veelbelovend. Wij zijn aan het dweilen met de kraan open, dus die kraan moet dicht.” Wat hem betreft komt er in Nederland een verbod op het doorgeven van Telegram door de serviceproviders. “Telegram is letterlijk en figuurlijk dodelijk voor onze maatschappij. Alles wordt er verkocht en aangeboden. Ze zijn volstrekt niet voor rede vatbaar. Je moet je afvragen of je dat dan nog wel wil laten bestaan in een land als Nederland. Natuurlijk is verbieden ingewikkeld, maar ik zie wel mogelijkheden.”
Bijscholing
Door de technologische ontwikkelingen verandert ook de samenstelling van de politie. “We worden straks veel meer ondersteund door deskundigen op het gebied van data science en AI. Maar ook de huidige 68.000 politiemensen moeten van hoog tot laag kennis hebben over de digitale mogelijkheden en bedreigingen.” Iedereen volgt een verplicht bijscholingsprogramma. Voor de teamchefs en de strategische top is er een aantal leiderschapsprogramma’s over de digitale transformatie.
Het volledige interview is gepubliceerd in iBestuur Magazine #51 van juli 2024.
Nog geen (gratis) abonnement? Klik HIER
Lees ook:
