Draagvlak voor meer sturende overheid op digitalisering, maar geen verkiezingsthema
Digitalisering wordt steeds crucialer voor de aanpak van maatschappelijke uitdagingen als arbeidstekorten, zorg en veiligheid. Toch weegt het thema voor de meeste Nederlanders nauwelijks mee in hun politieke stemkeuze. Dat blijkt uit onderzoek van Ipsos I&O in opdracht van branchevereniging NLdigital, dat gisteren werd gepresenteerd tijdens de ‘Dag van de digitalisering’.
Digitalisering geen verkiezingsthema
Ondanks brede zorgen over digitale veiligheid – driekwart van de Nederlanders maakt zich hier druk om – speelt het onderwerp nauwelijks een rol bij de komende Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober. Slechts 2 procent van de kiezers gaf in een recente peiling aan dat ‘digitale (on)veiligheid’ een belangrijke rol speelt in hun partijvoorkeur. Daarmee eindigt digitalisering helemaal onderaan de lijst van 23 voorgelegde thema’s. Ter vergelijking: immigratie (36 procent), wonen (27 procent) en normen en waarden (27 procent) voeren de ranglijst aan.
Wanneer het thema los wordt voorgelegd, noemt één op de vijf Nederlanders digitalisering belangrijk voor zijn of haar stemkeuze. Dat aandeel is groter onder kiezers van D66 en GroenLinks-PvdA dan onder kiezers van PVV en JA21. Toch is de conclusie onmiskenbaar: digitalisering leeft wel, maar niet in het stemhokje.
Breed draagvlak voor sturing door de overheid
Opvallend is dat er wél brede steun bestaat voor een meer sturende rol van de overheid bij de digitale transitie. Zo vindt driekwart van de Nederlanders dat de overheid actief werknemers moet omscholen naar sectoren met tekorten, zoals ICT en de zorg. Ook is ruim de helft (55 procent) voorstander van meer overheidssturing in studiekeuzes die gericht zijn op het verkleinen van arbeidstekorten.
Daarnaast ziet bijna de helft digitale technologie als noodzakelijk om toekomstige personeelstekorten te bestrijden. Over het aantrekken van buitenlandse werknemers in de ICT is de bevolking verdeeld: slechts een kwart is hier voorstander van, terwijl een derde het nadrukkelijk afwijst.
Digitale veiligheid als topprioriteit
Zeven op de tien Nederlanders vinden digitale veiligheid net zo belangrijk als goede zorg en onderwijs. Een even groot deel pleit voor meer investeringen in cybersecurity. Meer dan de helft van de respondenten vindt zelfs dat investeren in digitale verdediging belangrijker is dan in traditionele defensie met tanks en vliegtuigen. Vooral jongeren en hogeropgeleiden delen dit standpunt vaker.
Cyberveiligheid wordt door driekwart gezien als hét digitale thema waaraan de politiek moet werken, gevolgd door privacy en regels voor kunstmatige intelligentie.
Zorgen over ongelijkheid en digitale overheidsdiensten
Tegelijkertijd bestaan er zorgen over de keerzijden van digitalisering. De helft van de Nederlanders zegt zich zorgen te maken over online veiligheid en bijna de helft vreest dat digitalisering kan leiden tot grotere sociale ongelijkheid. Ook de toegankelijkheid van digitale overheidsdiensten staat onder druk: drie op de tien Nederlanders geven aan belangrijke berichten van de overheid te missen of te verdwalen op websites.
Ruim acht op de tien vinden dat burgers en bedrijven zélf verantwoordelijkheid dragen voor digitale veiligheid, bijvoorbeeld door sterke wachtwoorden te gebruiken. Daarnaast wil een even grote groep dat bedrijven wettelijk verplicht worden hun digitale veiligheid op orde te hebben.
Digitalisering: cruciaal, maar onzichtbaar in politiek debat
Volgens NLdigital onderstrepen de resultaten dat digitalisering door burgers belangrijk wordt gevonden, maar dat dit zich niet vertaalt in politieke keuzes. ‘Het contrast is opvallend’ aldus de onderzoekers. ‘Mensen willen dat de overheid richting geeft, investeert en kaders stelt. Maar als het erop aankomt in het stemhokje, weegt het thema nauwelijks mee.’
Voor NLdigital is dit een signaal dat de digitale transitie nog onvoldoende als een volwaardige maatschappelijke transitie wordt gezien, vergelijkbaar met de energie- of klimaattransitie. Terwijl juist digitalisering volgens de brancheorganisatie onmisbaar is voor het oplossen van de grote vraagstukken waar Nederland voor staat.
Dubbel beeld
Het Ipsos I&O-onderzoek laat een dubbel beeld zien: er is breed maatschappelijk draagvlak voor een actieve, sturende overheid op digitalisering, maar het thema speelt nauwelijks een rol in de politieke keuzes van burgers. Met de verkiezingen in aantocht is niet te verwachten dat partijen dit gat gaan dichten.
Het onderzoek is een representatief, landelijk onderzoek dat is uitgezet in het I&O Research Panel.
Lees hier hele onderzoeksrapport
Lees ook:
