Duurzamer door digitalisering?
Kan digitalisering bijdragen aan emissiereductie? SEO Economisch Onderzoek en Dialogic onderzochten in opdracht van de minister van Economische Zaken en Klimaat (EZK) de relatie tussen digitalisering en duurzaamheid. De resultaten worden meegenomen in de voorbereiding van een integraal plan voor duurzame digitalisering, dat een volgend kabinet op zal moeten leveren. Minister Adriaansens van EZK stuurde het onderzoek 28 november naar de Tweede Kamer.
Met het onderzoek ‘Duurzamer door digitalisering. Bijdrage van digitalisering aan emissiereductie‘ wil de minister Adriaansens meer zicht krijgen op de impact van digitalisering op milieuvraagstukken en duurzame ontwikkeling. Dit ter voorbereiding van mogelijke beleidsmaatregelen die kunnen bijdragen aan emissiereductie en energiebesparing.
Complexe relatie
Digitalisering belooft efficiëntere processen en kan daarmee potentieel bijdragen aan duurzaamheid. Maar digitalisering brengt ook een stijging van broeikasgasemissies met zich mee, vooral gezien de snelgroeiende digitale sector, concluderen de onderzoekers.
Een deel van het onderzoek richtte zich daarom op de uitstoot die de digitale sector zelf veroorzaakt. Een tweede deel concentreerden de onderzoekers zich op de potentie van digitalisering om bij te dragen aan emissiereductie en de stappen die de overheid kan nemen. In het rapport dat de minister aan de Kamer stuurde gaat het met name over de rol van digitale technologieën in emissiereductie en energiebesparing in
sectoren buiten de digitale sector in Nederland.
Inzetbare technologieën
Technologieën kunnen op hun eigen manier bijdragen aan emissiereductie, schrijven de onderzoekers. Hierbij maken ze een onderscheid in:
- Besluitvormingstechnologie: AI, machine learning en digital twins
- Sensor- en controletechnologie: internet of things, drones, imaging, automatisering en robotica
- Fundamentele technologie: meting, rapportage en big-data
- Faciliterende technologie: cloud, 5G, blockchain en virtual/augmented reality
Beleidsaanbevelingen
In het rapport komen ze tot aanbevelingen om duurzaamheid en emissiereductie te bevorderen in drie sectoren, gebruikmakend van digitale technologieën. Ze kunnen volgens de onderzoekers als routekaart dienen voor beleidsmakers om de integratie van digitalisering en duurzaamheid effectief aan te pakken. Twee adviezen komen steeds weer terug: stimuleer standaardisatie en faciliteer data delen.
Sector mobiliteit
- Stimuleer mobiliteitsvormen met lage emissies. Mobiliteitsvormen met lage emissies (deelmobiliteit) nemen waarschijnlijk toe in Nederland, maar kennen een ongelijke behandeling van de overheid vergeleken met bijvoorbeeld autobezit.
- Faciliteer de uitwisseling van data verkeerssystemen voor een efficiënter verkeersmanagement. Deze data is echter vaak in bezit van verschillende partijen (Rijkswaterstaat of autofabrikanten).
Sector elektriciteit
- Investeer in kunstmatige intelligentie en slimme asset tracking om de efficiëntie van hernieuwbare energiebronnen zoals zonnepanelen en windmolens te verbeteren.
- Ontwikkel normen voor het gebruik van digitale sensoren in de duurzame energieopwekking.
- Faciliteer en normeer data-gedreven afstemming van energieverbruik. Begin met het implementeren van deze technologieën in overheidsgebouwen als een pilotproject. Dit zal niet alleen emissies verminderen, maar ook als een voorbeeld dienen voor de private sector.
- Investeer in digitalisering van het elektriciteitsnet en promoot flexibel netbeheer. Ontwikkel standaarden voor datadeling en communicatie tussen systemen om een soepele werking van het net te waarborgen.
Sector industrie
- Introduceer beleid dat datadeling tussen private partijen in de maakindustrie bevordert. De overheid kan een rol spelen als bemiddelaar en aanjager van samenwerking.
- Stimuleer standaardisatie: Ondersteun de ontwikkeling van een gemeenschappelijke ’taal’ voor systemen in de maakindustrie. Werk samen met brancheverenigingen en technologiebedrijven om deze standaarden vast te stellen.
- Digitalisering in de Industrie: Breid het Smart Industry-initiatief uit en zorg voor bredere betrokkenheid van bedrijven in de industrie. Ontwikkel trainingsprogramma’s om medewerkers op te leiden in digitale technologieën.
