Europa: hoe noordelijker hoe opener?
Bert Bouwmeester mocht voor de VNG vijf jaar deel uitmaken van de Nederlandse delegatie in het Congres voor lokale en regionale overheden van de Raad van Europa, en ook van die in het Comité van de Regio’s van de EU. Relevant voor zijn werk als (grens)burgemeester, maar zeker ook inspirerend omdat van een kijkje in de buitenlandse keuken van gemeenten iets te leren valt.
Wat zit er in de democratische voorraadkast, welk gereedschap (wetten en regels) gebruikt men, en welke potjes staan er op het vuur. Onderlinge vergelijkingen kunnen worden gemaakt omdat het onderwerp “Good Governance” uitgebreid gevolgd wordt door monitoring. Collectief bespreekt men hoe het staat met de transparantie en verantwoording onder haar leden in de respectievelijke lidstaten. Een soort “Waar staat je gemeente” binnen Europa.
Dat stimuleert geweldig om de ontwikkeling thuis in perspectief te plaatsen, en zicht te houden op waar je met je eigen lokale democratie heen wilt. Ook in Brussel zijn de regio’s soms een bron voor vernieuwing!
Toenmalig minister Donner kon in 2011 in de aanloop van de modernisering van de Wet openbaarheid van bestuur (WOB) nog aan de Kamer berichten: “In de Rule of Law Index 2010 van het World Justice Project staat Nederland op het punt «Open Government» op plaats 2, onder Zweden. Op plaats 3 staan de Verenigde Staten. Een van de drie criteria waarop deze indeling is gebaseerd, is de mogelijkheid om over overheidsinformatie te beschikken”.
Ons kabinet meende om deze reden het Verdrag van Tromsø uit 2009 voorlopig niet te hoeven ondertekenen en duurde het nog tot 2020 voordat die officieel in werking trad. Nog steeds heeft ons land niet geratificeerd.
Inmiddels is ons land in diezelfde index op het onderdeel waarnaar de minister verwees gezakt naar de zesde plaats, de USA zakt misschien vanaf haar huidige 16-e plek een nog onbekende afgrond in, maar de Scandinavische landen vormen al jaren een stabiele top 4, met Noorwegen als langjarig kampioen.
Misschien helpt het dat daar zélfs hun koning een rol heeft in het toezien op de afdoening van verzoeken tot openbaarmaking, maar er valt in het noorden inderdaad misschien nog iets te leren.
Dat het elders anders gaat ervaren de 6 miljoen van onze inwoners die in de zgn. grensregio’s wonen vrij direct, wanneer zich een deel van hun werk of wonen in het buurland afspeelt. Niet alleen toegankelijkheid van informatie verschilt aan weerszijden van de landsgrens, maar de verschillen in be- en verwerking van de onderliggende data maken het vaak uiterst ingewikkeld om gegevens te gebruiken voor een gemeenschappelijke analyse. Als voorbeeld: eenduidig inzicht in de bewegingen op de regionale (grensoverschrijdende) arbeidsmarkt werd pas mogelijk door gerichte inzet van Nederlandse en Nedersaksische bestuurders in mijn grensregio. Vervolgens werd daarop beleid ontwikkeld wat vanuit beide kanten van de grens als passend werd ervaren.
Als het gaat om de vraag met welk soort transparantie onze inwoners geholpen kunnen worden (bijvoorbeeld over de inzet van stimulerende maatregelen voor grensmobiliteit), dan is het dus ook interessant om naar onze directe buurlanden te kijken. Duitsland en België nemen de posities 13 en 14 op die reeds genoemde ranglijst in. Ik roep onze overheden in de grensregio’s op om in grensoverschrijdende samenwerking invulling geven aan mogelijke verbeteringen in de informatievoorziening richting hun inwoners, instellingen en bedrijven. Dat zou de meerwaarde van hun specifieke structuren voor grensoverschrijdende samenwerking kunnen vergroten én het geeft voor een aantal van die structuren ook richting aan de eigen verantwoordelijkheid om aan de verplichtingen van de Woo te voldoen. Een gerichte blik naar het noorden kan ons daarbij helpen gezamenlijk te gaan stijgen op de ladder van goed bestuur.
Lees ook:
