‘Zonder marktverstorende maatregelen te nemen, kijken we of we Europese diensten eerder kunnen aanbesteden dan daarbuiten’, zegt minister Dirk Beljaarts (PVV) van Economische Zaken na afloop van de D9+ Top in Amsterdam. Daar kwamen ministers uit dertien EU-lidstaten die het sterkst zijn gedigitaliseerd (de D9+-landen) en EU-commissaris Henna Virkkunen, vicevoorzitter van de Europese Commissie, bijeen.
Onafhankelijkheid laten groeien
De noodzaak om een Europese digitale infrastructuur op te bouwen die als alternatief kan dienen, als de Amerikaanse president Trump besluit om Europa sancties op te leggen en bijvoorbeeld Microsoft platlegt, wordt gevoeld in Europa. De urgentie is groot onder de ministers en bij de Europese Commissie. In de slotverklaring van de D9+ Top zeggen de ministers dat de Europese Unie nu op een cruciaal kruispunt staat om haar digitale toekomst vorm te geven en roepen zij op om digitale concurrentiepositie en technologische onafhankelijkheid van Europa op een ‘open wijze’ te laten groeien.
Daarmee bedoelen de ministers de vaardigheid om ‘autonoom’ te opereren op het wereldpodium ‘in lijn met onze waarden’ en tegelijkertijd wel de vruchten te plukken van samenwerking met niet-Europese partners ‘als dat mogelijk is’. Daarvoor moeten de technologische vaardigheden en de handelsrelaties worden versterkt en moet in tijden van crisis de besluitvorming snel gaan. De D9+-landen roepen op tot een coherente en toekomstgerichte Europese strategische benadering van technologie met een sterke mensgerichte en rechtengerichte digitale component. De nadruk moet liggen op het vergroten van investeringsmogelijkheden in plaats van op het invoeren van nieuwe wettelijke verplichtingen. De strategische aanpak moet een brug slaan tussen bestaande initiatieven, terwijl relevante beleidsdoelen van het ‘Digitale Decennium’ worden omarmd.
Whole-of-stack-benadering
‘Omdat het van vitaal belang is voorop te blijven lopen in technologische ontwikkeling, moet de EU substantieel en consistent investeren in digitale technologieën’, staat in de slotverklaring. Overheidsfinanciering kent zijn beperkingen en daarom vinden de ministers het belangrijk barrières voor particuliere investeringen in Europese digitale technologie te verlagen en te onderzoeken welke andere acties nodig zijn om voldoende kapitaal vrij te maken voor de ondersteuning van de digitale investeringsagenda van de EU. De EU moet zich meer richten op verbetering van groeimogelijkheden in de sectoren en technologieën die de industrieën van morgen zullen moeten vormen. ‘We moeten een strategische, lange termijn-, pragmatische en integrale visie op digitale technologie hebben en een whole-of-stack-benadering hanteren: van raw material tot cloud en AI. Dit moet wel gebeuren in samenwerking met bedrijfsleven, investeerders, onderzoekers en internationale partners.’
Sleuteltechnologieën
De strategische aanpak moet gericht zijn op een reeks ‘prioritaire sleuteltechnologieën’ die de meeste impact hebben op het concurrentievermogen en de veiligheid van de EU en moet leiden tot technologisch leiderschap op die sleuteltechnologieën tegen 2035. De ministers stellen voor om belangrijke digitale technologieën in de strategische aanpak op te nemen, zoals AI, halfgeleiders en kwantumtechnologie, terwijl ook het belang van enablers in het digitale domein wordt erkend, zoals netwerktechnologieën, cloud technologie, cyberbeveiliging en beschikbaarheid van data. Deze technologieën staan niet op zichzelf, ‘maar zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, waardoor het nodig is om synergie te stimuleren’.
Publiek-private partnerschappen
Ook benadrukken de ministers dat optimale voorwaarden moeten worden geschapen voor groei, innovatie en investeringen door belemmeringen weg te nemen en te zorgen voor een volledig functionerende interne markt, vereenvoudiging van EU-regels en procedures en het verdiepen van de kapitaalmarktenunie om de toegang tot financiering en vooral risicokapitaal gemakkelijker te maken. Ook moeten innovatie-ecosystemen worden versterkt en over de grenzen van de lidstaten heen met elkaar worden verbonden. En dat moet worden aangestuurd door publiek-private partnerschappen en gericht zijn op het bereiken van de benodigde schaalgrootte.
Verder roepen de ministers op om de Europese Commissie te steunen in haar streven naar vereenvoudiging en meer synergie tussen de verschillende Europese en nationale financieringsprogramma’s. De ministers vinden het belangrijk dat de Europese Investeringsbank haar investeringsvolumes in durfkapitaal flink verhoogt en zich meer richt op impactinvesteringen, waarvan het digitale domein een belangrijk gebied is. Beljaarts zei na afloop tegen de verzamelde pers, waaronder Binnenlands Bestuur, dat hij ‘positief verrast’ was door het verhaal van Robert de Groot, vicepresident van de Europese Investeringsbank, dat Europees geld beter rendeert dan Amerikaans geld.
Gecombineerde koopkracht
De ministers benadrukken het belang van de gecombineerde koopkracht die de EU en nationale regeringen hebben om de positie van de EU op digitaal gebied te versterken. ‘Overheidsopdrachten moeten effectief worden gebruikt om ontwikkeling van cruciale digitale technologieën te versterken, waarbij concurrentie wordt gewaarborgd en flexibiliteit voor nationale behoeften wordt gegarandeerd.’ Beljaarts wijst op dat er al veel bestaande initiatieven zijn. ‘Er zijn al cloud-bedrijven, goed betaalbaar ook, maar die zijn nog niet volwassen. Je wilt een 100 procent product. Daarin moeten we nog stappen zetten. Het helpt die markt als de overheid in aanbestedingsprocessen vraag gaan creëren. Zonder marktverstorende maatregelen, moeten we kijken of we Europese diensten eerder kunnen aanbesteden dan daarbuiten. Dat helpt producenten als Intel om fabrieken wel in Europa te plaatsen. We gaan dat overigens niet vastreguleren.’
Het geld is er
De ministers roepen ook op om het vinden van innovatieve manieren om particulier kapitaal te mobiliseren te steunen. ‘Een voorbeeld hiervan is het bevorderen van aantrekkelijkere investerings- en spaarmogelijkheden in alle EU-lidstaten, met inbegrip van spaar- en beleggingsrekeningen op basis van best practices. De opbouw van die digitale infrastructuur mag wat kosten en dat geld is er ook, benadrukt Beljaarts. ‘Publiek geld is er, maar privaat blijft nog achter. Ik wijs er ook op dat er nog 1500 miljard in de pensioenfondsen zitten. Die wilden eerst niet investeren, maar daar zijn ze nu ook aan het draaien. Defensie staat niet meer op de zwarte lijst. Alle hulp voor een push is altijd welkom.’
Chips Act eerder herzien
Volgens Beljaarts hebben de ministers in de twee dagen dat ze samen waren ‘diepgang’ gevonden. De sfeer was ‘overwegend strijdbaar en positief’. ‘We zijn niet weggelopen voor bedreigingen, maar hebben ook gekeken naar wat wel goed gaat. En we hebben gehandeld in lijn met de Europese Commissie. We hebben een modus gevonden om constructief samen te werken. Dat betekent dus niet met het vingertje wijzen of elkaar verwijten maken. Ik heb de Commissie geprezen om haar voortvarendheid. Dat mag ook wel eens gezegd worden. De samenwerking is heel goed.’ Een voorbeeld is de Europese chipverordening die oorspronkelijk pas in 2026 zou worden herzien. ‘Dat wordt drastisch naar voren gehaald en misschien nog wel dit jaar afgerond. We deden die oproep aan de Europese Commissie en die willen dat faciliteren.’
Lees ook:
