Wat zijn de plannen van Elon Musk met het Twitter-platform? We kunnen met regelgeving de machtige commerciële platformen ‘aan banden’ proberen te leggen. We zouden ook zelf meer kunnen experimenteren met alternatieve platforms om zelf een goede gesprekspartner in het debat te kunnen zijn.
Wat zijn de plannen van Elon Musk met het Twitter-platform? We kunnen met regelgeving de machtige commerciële platformen ‘aan banden’ proberen te leggen. We zouden ook zelf meer kunnen experimenteren met alternatieve platforms om zelf een goede gesprekspartner in het publieke debat te kunnen zijn.
Hoewel Musk voor de buitenwereld onvoorspelbaar is en je een hoop kunt vinden over zijn manier van ondernemen: hij is natuurlijk niet dom en een bewezen succesvol ondernemer. Op zich is het natuurlijk ook niet nieuw dat techbedrijven het vliegtuig afbouwen terwijl ze vliegen. Het enige probleem bij Twitter is alleen dat er ruim 200 miljoen dagelijkse gebruikers aan boord zitten en de impact van het platform groot is. Dan is het ontmantelen van het platform, om het vervolgens weer beetje bij beetje op te bouwen niet iets is waar je (als samenleving) op zit te wachten. Daarnaast is het natuurlijk meer dan onwenselijk dat één persoon zo’n grote invloed heeft op een platform dat door velen wordt gezien als publieke infrastructuur. Veel gebruikers kijken om zich heen voor alternatieven. Echter, ‘the bird is not free’. Het netwerkeffect van Twitter is nu eenmaal erg sterk.
Hoe verder?
Dan de grote vraag: hoe moet dit verder en hoe zorgen we ervoor dat een dergelijke situatie zich in de toekomst niet kan herhalen? Ik denk dat er niet één oplossing is, maar dat deze vanuit meerdere kanten moet komen.
Ten eerste zou je kunnen verplichten dat dit soort infrastructurele platformen bepaalde wijzigingen in het platform moet voorleggen aan een externe onafhankelijke commissie. Facebook voerde eerder de ‘oversight board’ in: “The board uses its independent judgment to support people’s right to free expression and ensure those rights are being adequately respected.”. En hoewel je een hoop kunt vinden van deze board, het idee is interessant. Een dergelijke board ligt ook in lijn met principes die ik terug zie komen bij platform coöperaties. Het zal platformen ook dwingen om grote wijzigingen vanuit verschillende invalshoeken en disciplines te belichten, waardoor beter over keuzes wordt nagedacht.
Ten tweede zou je de platformen moeten verplichten om meer aan de uitlegbaarheid van systemen (en algoritmes) te doen. Onzekerheid van niet weten hoe iets werkt draagt bij aan wantrouwen. Deze uitlegbaarheid moet dan natuurlijk wel onafhankelijk getoetst worden, een slager moet niet zijn/haar eigen vlees keuren.
Deze suggesties moeten een betere balans creëren bij platformen die machtig zijn. Het is natuurlijk ook goed om te werken aan mechanismes die voorkomen dat er überhaupt een sterke lock-in is. Zeker wanneer je platformen als een infrastructuur ziet. Hier wordt gelukkig al langer over nagedacht in de (deels aankomende) Europese regelgeving zoals de Digital Market Act, de Digital Service Act en de Data Governance Act. Ik heb het dan over interoperabiliteitwaardoor mensen over verschillende platformen heen met elkaar kunnen communiceren. Interoperabiliteit en dataportabiliteit zijn de sleutels tot het breken van de marktdominantie van Big Tech.
Experimenten nodig
Veel oplossingen blijven in een conceptueel en theoretisch vacuüm hangen. We hebben dan ook meer experimenten nodig die met dit soort ideeën aan de slag gaan. In NRC verscheen een mooi overzicht van de kansen en uitdagingen van het Twitter alternatief Mastodon: ‘een decentraal alternatief voor de omheinde netwerken van grote techbedrijven. In Mastodons ‘fediverse’ (federatie van onderling verbonden maar onafhankelijke servers) kan iedereen zijn eigen server of ‘instance’ bouwen, en daar zelf de regels bepalen.’ <…> ‘In plaats van een Amerikaans bedrijf dat wereldwijd bepaalt wat je mag lezen en wat niet, kun je beter in elke groep en elk land je eigen regels bepalen voor social media,’ meent Eugen Rochko die Mastodon ontwierp in 2016.
Waar de regelgeving vooral een Europees vraagstuk is, denk ik dat landen (maar ook: gemeenten en provincies) meer met dit soort alternatieven moeten experimenteren. Om enerzijds mee te bouwen en te experimenteren én om door ervaring meer kennis op te bouwen en een betere gesprekspartner in het debat te kunnen zijn.
Martijn Arets is internationaal onafhankelijk platform expert en verkent sinds 2012 de opkomst van de platformeconomie en de impact op de samenleving. Hij is auteur van het boek ‘Platformrevolutie. Van Amazon tot Zalando, de impact van platformen op hoe wij werken en leven’
