Het ontwerp van een datagedreven organisatie zou een logisch geheel van hoofdwegen en landwegen moeten zijn. Bij de hoofdwegen kiezen we dan voor een ‘langzame’ aanpak, bij de landwegen kiezen we voor een ‘snelle’ iteratieve aanpak, zodat organisaties flexibel in kunnen spelen op veranderingen.
In 2014 publiceerde Gartner het concept bimodal IT, met twee snelheden voor vernieuwing van IT: een langzaam veranderende ‘achterkant’, met bijvoorbeeld kostbare databasetechnologie en een snel veranderende ‘voorkant’ met iedere week een nieuwe app op je telefoon. Het model kreeg met name vanuit de DevOps hoek, waarbij ontwikkeling en operatie met elkaar zijn vervlochten, stevige kritiek.
Het idee van twee snelheden kan mogelijk een tweede leven krijgen op het gebied van data-analyse, waar er een bijna natuurlijk onderscheid bestaat tussen wat je hoofdwegen en landwegen zou kunnen noemen. Denk aan twee eenvoudige voorbeelden. Voorbeeld 1: Wie een factuur stuurt, wil zeker weten dat de gegevens op de factuur exact kloppen. Als dit niet op orde is, leidt dat vrijwel zeker tot grote problemen bij een organisatie. Het is een typisch geval van een hoofdweg. Voorbeeld 2: Bij voorspellende analyses is nauwkeurigheid over het algemeen veel minder van belang, hierbij zijn implementatiesnelheid en flexibiliteit juist vaak cruciaal. Denk bijvoorbeeld aan een investeringsbeslissing. Het is dan ook eerder een landweg.
Het ontwerp van een datagedreven organisatie zou een logisch geheel van hoofdwegen en landwegen moeten zijn. Bij de hoofdwegen kiezen we dan voor een ‘langzame’ aanpak: stabiliteit en betrouwbaarheid zijn de sleutelwoorden en een klassieke gecontroleerde en gefaseerde aanpak is vaak de meest geëigende. Bij de landwegen kiezen we voor een ‘snelle’ iteratieve aanpak, zodat organisaties flexibel in kunnen spelen op veranderingen. Agile werkvormen liggen dan voor de hand.
Elk project zou tevoren met die blik moeten worden bekeken. Wanneer is er sprake van een landweg waar agile werkvormen passen? En wanneer is het een hoofdweg die vraagt om een gefaseerde aanpak?
Maar hoe maak je de keuze of iets een landweg is of een hoofdweg? Het toeval wil dat ook daarbij weer sprake is van een snelle en een langzame variant. De vermaarde hoogleraar Daniel Kahnemann schreef er een bekend boek over: ‘Thinking, fast and slow’. Hij betoogt dat mensen zijn uitgerust met twee systemen om na te denken. Het eerste systeem werkt snel en impulsief op basis van eerste indrukken. Het tweede (analytische) systeem zorgt ervoor dat onze hersenen op basis van argumenten afwegingen maken. Het lijkt een open deur dat systeem 2 voor deze keuzes het meest bruikbare is. Maar pas op, uit onderzoek blijkt dat systeem 2 vooral de argumenten zoekt die passen bij keuzes die door systeem 1 zijn gemaakt. U bent dus gewaarschuwd!
Sander Klous is hoogleraar Big Data Ecosystems aan de Universiteit van Amsterdam en partner bij KPMG
