Flink deel van de ‘harde kern’ Commissie Digitale Zaken verlaat de politiek

De roep om kennis van IT en IT-dossiers is, mede door veel nieuwe wetgeving, groot. Toch lijkt een flink deel van de ‘harde kern’ uit de Commissie Digitale Zaken met expertise op het gebied van IT Den Haag te verlaten. En daarmee veel dossierkennis. Hoe groot kunnen de gevolgen zijn van een ‘digitale kaalslag’ in Den Haag?

Danai van Weerdenburg (PVV)en Kauthar Bouchallikht (GroenLinks) stoppen ermee. Farid Azarkan, die regelmatig aanschoof, keert eveneens niet terug. De CDA’ers Harry van der Molen en Raymond Knops die respectievelijk als Kamerlid en staatssecretaris ruimschoots ervaring opdeden met IT-dossiers, legden al eerder het bijltje erbij neer. Twee andere vaste gezichten uit de commissie Hind Dekker-Abdulaziz (D66) en Hawre Rahimi (VVD) strijden momenteel voor een terugkeer in de Tweede Kamer, maar met hun lage plek op de kandidatenlijst is de kans op een rentree niet groot.

Oproep Adviescollege ICT

Het Adviescollege ICT (AcICT) zal met lede ogen aanzien dat er diverse politici met IT-expertise de Kamer zullen verlaten. De IT-waakhond deed eerder namelijk een oproep aan alle politieke partijen in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen. AcICT ziet dat de Rijksoverheid jaarlijks grote bedragen in ICT investeert om beleid en wetten te kunnen uitvoeren, maar dat gaat niet altijd goed doordacht. “Een slimmere aanpak bespaart tijd en geld, en verhoogt de kwaliteit van dienstverlening en de effectiviteit van beleid.”

Nieuwe wetgeving moet uitvoerbaar zijn. Inmiddels heeft adviescollege meer dan honderd adviezen uitgebracht aan ministeries en uitvoeringsorganisaties. Op basis van deze ervaring bepleit het AcICT dat bij het maken van beleid en wetgeving in een vroeg stadium rekening gehouden wordt met de digitale uitvoerbaarheid daarvan. Dit betekent dat ICT-deskundigen vroegtijdig betrokken moeten worden om goed te kijken welke ICT-ingrepen nodig en haalbaar zijn om beleid en wetgeving uit te kunnen voeren.

Goede resultaten

De vaste commissie van Digitale Zaken (DiZa), waarin de Tweede Kamer ICT-gerelateerde zaken bespreekt, levert volgens haar leden goede resultaten op. Het bestaansrecht van de commissie is daarmee wel bewezen, stelden Kamerleden Queeny Rajkowski (VVD), Lisa van Ginneken (D66) en Danai van Weerdenburg (PVV) na hun eerste jaar. De opkomst in deze commissie was echter vaak teleurstellend laag en bleef beperkt tot slechts een kleine, vaste kern.

“Het lukte daardoor om veel dingen te bereiken. Kamerleden in de commissie maakten elkaar sterker.” En dat was nodig ook. Met name rondom Europese regelgeving was de werklast zo hoog, dat commissieleden soms weinig anders restte dan de werklast te verdelen. “Er lagen soms wel 10 tot 20 verordeningen op de stemmingslijst en je moet over alles wat vinden.”

Dekker-Abdulaziz focust zich voor haar partij onder meer op kunstmatige intelligentie, waarin ze het nodige wist te betekenen. Onder meer het opnemen van een verplichte mensenrechtentoets bij AI-toepassingen in de AI-Act, het opnieuw op de kaart zetten van de cookie-problemen en het bewerkstelligen van een kabinetsvisie op gebied van generatieve AI. De leegloop van ICT-expertise in de Tweede Kamer is voor haar ‘ergens wel een probleem’, maar ze denkt dat de gevolgen in de praktijk mee zullen vallen. “Hoewel de eigen persoonlijke kennis van het onderwerp heel belangrijk is, en de blik van Kamerleden anders is dan bijvoorbeeld techneuten en juristen, zullen de ambtenaren die het ondersteunende werk doen voor politici wél aanblijven. Ook de griffier blijft aan. Dat zorgt in ieder geval voor een continutiet als het gaat om de onderwerpen die aan bod zullen komen.” Dekker-Abdulaziz ziet diverse collega’s vertrekken, maar tegelijkertijd is er een goede kans dat partijgenoot Lisa van Ginneken  samen met Queeny Rajkowski (VVD) en Barbara Kathmann (PvdA) kunnen aanblijven. “Dat zijn wel drie van de meest actieve leden.”

Echte IT´ers in de Kamer

Hawre Rahimi (VVD) hoopt ondanks een lage plek op de kieslijst terug te kunnen keren in de Tweede Kamer. Hij stelt vast dat er een verschil is tussen Kamerleden die van huis uit IT’er zijn, waaronder hij ook zichzelf schaart, en Kamerleden die veel ervaring hebben met IT-dossiers behandelen als politicus. “Met name dat eerste, dáár ontbreekt het aan in de Tweede Kamer en ik maak me daar wel grote zorgen over. Het is zelfs de reden dat ik me toch opnieuw kandidaat stel. Er wordt door de staatssecretaris soms gesteld dat zaken technisch gezien niet mogelijk zijn, zoals één uniforme domeinnaam voor de overheid. Ik ben dan degene die interrumpeert, omdat ik vanuit mijn praktijkkennis weet dat zoiets wél gewoon kan.”

In het afgelopen jaar waarin hij als Kamerlid actief was, maakte hij zich onder meer druk over de plannen van een digitaal rijbewijs, waar een flink IT-project aan ten grondslag ligt dat kan ontsporen. Ook bracht hij de problemen met de vele domeinnamen van de overheid onder de aandacht. “Ik ben een jaar bezig geweest om de website parlement.com in de lucht te houden, wat uiteindelijk gelukt is. Ik hoop terug te keren zodat ik iedereen scherp kan blijven houden over IT-onderwerpen.”

Verbeterpunten

Dekker-Abdulaziz hoopt dat er na de verkiezingen een bewindspersoon in de vorm van een minister komt die over digitale zaken gaat. “De combinatie met Koninkrijksrelaties levert agenda-technisch veel problemen op.”

Rahimi hoopt dat er eigen begroting komt voor Digitale Zaken. “Zodat het voor Kamerleden makkelijker wordt om uitgaven te controleren, want de kosten reizen soms de pan uit.” Ook hoopt hij dat niet alleen zijn eigen partij, maar ook andere partijen IT-kennis in hun kandidatenlijst hoog in het vaandel hebben. “Want je moet het uiteindelijk als Kamerleden ook samendoen. In je eentje bereik je niet zoveel. Ik hoop, ongeacht mijn eigen positie, op een sterke commissie die spierballen toont als het nodig is.”