Food for thought

In Den Haags oudste stadsherberg ‘t Goude Hooft nodigde het Blomberg Insitituut CIO’s uit publieke en private sector uit voor een CIO Diner Pensant. Dion Kotteman, CIO Rijk was gespreksleider. Filosoof Ad Verbrugge prikkelde de deelnemers tijdens het voorgerecht met ethische vragen over de positie van de overheid in de informatiesamenleving en stellingen over de digitale overheid versus digitale overhead.
Siebren de Ringh van Ordina gaf zijn visie op de routekaart naar een 24/7 overheid in 2020 die vraaggericht opereert. Hij stelde vast dat de overheid nog lang geen bol.com is. De overheid moet ontkokeren; de vraag naar zingeving moet centraal staan in de organisatie. Hoe gaan we die zingeving vormgeven? De CIO moet vooral pragmatisch zijn: waarom een dure applicatie bouwen als er een kant-en-klare app in de app store staat? Wat is de business case?

Toen hij zes jaar geleden bij DSM aantrad als CIO, telde Aloys Kregting 900.000 emailberichten per dag op de uitgaande mailservers. Zijn voornemen dat aantal terug te brengen, bleek niet realistisch. De 25.000 werknemers wereldwijd versturen inmiddels 2,7 miljoen emailberichten per dag. De derde ‘v’ van zijn credo ‘vvv’ staat voor verblijden, waarbij zorgen dat IT het gewoon doet de ultieme vorm is van verblijden. Als bijvoorbeeld de mailservers tot stilstand zouden komen, komt de organisatie tot stilstand. De tweede ‘v’ staat voor ‘verrijken’, ook vanuit maatschappelijk perspectief: de onlangs geopende fabriek waar tweede generatie bio-ethanol wordt geproduceerd uit maisafval en niet langer uit maiskolven, zodat de productie van brandstof niet langer concurreert met voedselproductie. Verrijken ook als het gaat om informatie delen en transparantie. De eerste ‘v’ is verbinden. Verbinden en creativiteit zorgen voor innovatie volgens Kregting. Specialismen zijn steeds fijnmaziger, wie nu nog overzicht heeft, en kan verbinden, is een held. Dat geldt ook voor overheidsorganisaties!

Terwijl wat verder ter tafel kwam, binnenskamers bleef, wilde Pieter Buiten, IT Stateeg bij CBS, voor iBestuur wel wat dieper ingaan op de veranderende visie van zijn organisatie op ICT, data en informatie.

Buiten spreekt ook op het iBestuur symposium Mobiel werken, meer dan een app op 30 oktober.

Openbaar toegankelijk

CBS zit op ‘goud’ als het gaat om data en daarmee open data. Welke keuze(s)  van het CBS heeft de meeste impact gehad op de gebruikers van uw data?

“Het CBS heeft altijd er altijd naar gestreefd de informatie zo dicht mogelijk bij de gebruiker te brengen. Immers het doel van het CBS is wetenschap, burgers en bestuur te voorzien van betrouwbare objectieve informatie voor onderzoek, besluitvorming en meningsvorming. Zo zijn alle statistische data van het CBS openbaar toegankelijk en zijn er voor specifieke doelgroepen zoals o.a. scholen en bedrijven op de behoefte toegesneden en in dialoog samengestelde websites gemaakt.”

“Digitalisering van de samenleving vroeg echter een andere aanpak; om de gebruiker van onze informatie te bereiken moeten we onze informatie naar die plekken kunnen brengen waar de gebruiker onze informatie op dat moment nodig heeft. Een goed voorbeeld is de Funda-site; alle CBS informatie over de buurt waar je een huis zoekt wordt door Funda met 1 klik gepresenteerd, daar waar je voorheen, als je tenminste het bestaan kende, naar de site ‘CBS in de buurt’ ging.”

“Met de introductie van Open Data wil het CBS de drempel fors lager maken zodat iedereen in staat is CBS informatie toe te voegen aan de eigen (web) omgeving. Recent zijn door het CBS ruim 4000 datasets beschikbaar gesteld in het data-portaal van de Nederlandse overheid.”

Wat betekent deze veranderende visie voor de CBS organisatie? Hoe sluit je aan bij de vraag van de burger en het bedrijfsleven?

“Ik denk dat een van de belangrijkste stappen is te realiseren dat het effectiever is om niet altijd zelf te bedenken hoe alle specifieke doelgroepen te benaderen, maar dit aan de doelgroepen zelf over te laten. Je concentreert je dan niet op het maken van een oneindige hoeveelheid doelgroep websites, maar op de ondersteuning van het gebruik door drempels weg te halen zoals met open data, een goede web service en met voorbeeld visualisaties.”

“Hoewel ik bijvoorbeeld een overtuigd voorstander ben van een event driven-benadering van de burger vanuit 1  overheidsloket, moeten we wel beseffen dat de meest gebruikte toegang tot onze informatie niet onze portals zijn maar zoekmachines als Google. Ik begreep van de gemeente Rotterdam dat zelfs het grootse deel van hun informatie benaderd wordt via zoekopdrachten in Google!”

Onze conclusie was dat we vooral deze drempels moesten weghalen en alleen zelf bouwen waar de markt dit niet oppakt

“Wat we op enig moment ondervonden is dat we aan de ene kant steeds meer doelgroep sites wilden maken en aan de andere kant bijvoorbeeld Funda de meest gebruikte bron voor onze buurt-informatie voor burgers bleek te zijn. Voor Funda was de koppeling aan onze Statline-data echter niet eenvoudig. Onze conclusie was dat we vooral deze drempels moesten weghalen en alleen zelf bouwen waar de markt dit niet oppakt.”

“Mijn advies zou zijn: ga niet automatisch in de ontwerpmodus zitten maar ga in dialoog met afnemers, maak gebruik van de innovatiekracht van ondernemend Nederland; van buurtcomité, brancheorganisatie en applicatie ontwikkelaars. Vraag hen hoe je drempels kan wegnemen voor een optimale dienstverlening. Zorg dat anderen voor je verkennen waar welke data relevant is! Wij hebben voor de dialoog bij de opzet van het dataportaal bijvoorbeeld Linkedin gebruikt. Het mooie is dat je dus zelf ook af bent van het ontwikkelen en beheren van deze omgevingen en je concentreert op de content, het goud van je organisatie.”

“Voor het CBS verschuift het accent van het publiceren van data naar het creëren van informatie; het verhaal achter de cijfers, de verbanden, de context; objectief en betrouwbaar; bijdragend aan goed bestuur, geïnformeerde burgers en gefundeerd onderzoek; een stukje in de puzzel van een democratische, plezierige samenleving.”

 
De opgave van nu is verlenen van goede zorg als overheidsinstantie met fors minder middelen. Gegeven de taakstelling ook voor het CBS een relevante vraag natuurlijk. Wat is daar je lijn van redeneren?

“Verdere digitalisering en standaardisatie maakt het mogelijk betere dienstverlening te leveren tegen lagere kosten. Nu al heeft de digitalisering voor de meeste uitvoerders een enorme kostenbesparing in de processen betekend. Zo is er bij het CBS al sinds eind zeventiger jaren geen fysieke volkstelling meer maar kunnen we ons grotendeels op registers baseren. Vergelijk dit bijvoorbeeld met de UK die hier elke tien jaar miljarden voor uit moet trekken. We zijn in Nederland heel ver maar nog niet ver genoeg. Veel winst valt te behalen door verdere ketenintegratie en het delen van oplossingen zoals bedoeld in bijvoorbeeld de iNUP bouwstenen en door samenwerking in verbanden zoals de Manifestgroep.”